Sosyal medya ve çeşitli uygulamalardaki canlı yayına yorum yapabilme özelliği ile birlikte hakaret suçu toplumumuzda en fazla işlenen suçların başında gelmekte. 14.11.2024 tarihli 9. Yargı paketi ile birlikte hakaret suçuna ilişkin değişikliklere gidilmiş buna göre hakaret suçunun işlendiği tarihten itibaren her halükarda iki yıllık zamanaşımına tabi olacağı kararlaştırılmıştır. Hakaret suçu bakımından bir diğer önemli değişiklik ise “mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle” veya “dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı” veya “kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle” veya “alenen” işlenmesi hallerinde ön ödeme müessesesi uygulanacağı yasalaşmıştır. Hakaret suçunun ön ödeme müessesi içerisine alınmasının başlıca nedeni ise düzenleme öncesinde hakaret suçunun yukarıda belirtilen şekilde işlenmesinin uzlaştırmaya tabi olması ve özellikte toplumda tanınan kişilere karşı sıklıkla işlenmesi ile bazı kişilerce bu hususun kazanç haline getirilmesi şeklinde açıklanabilir. Peki nedir bu ön ödeme müessesesi?

Ön ödeme sistemi de aslında uzlaştırma sistemine benzer şekilde Ceza Hukukunda mahkemelerin iş yükünü azaltmayı amaçlayan alternatif çözüm yollarından biri olup uzlaştırma sisteminden farklı olarak ön ödeme sisteminde muhatap mağdur değil Cumhuriyet Savcısı veya mahkemedir. Burada Cumhuriyet savcısı hakaret suçunu işlediğine kanaat getirdiği faile kanunda belirtilen ölçütlere göre hesaplanan tutarı ödemesi için ön ödeme teklifi tebliğ eder. Faile tebliğden itibaren belirtilen miktarı ödemesi için 10 günlük süre verilir, failin süresi içerisinde belirtilen parayı ödemesi halinde faile dava açılmaz ve hakkında Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair karar verilir. Bu sistemle mağdura herhangi bir söz hakkı tanınmamakta olup Cumhuriyet Savcısının teklifini failin kabul etmesi ve belirtilen miktarı ödemesi ile fail hakkında dava açılmadan ve herhangi bir başka ceza uygulanmadan KYOK kararı ile dosya kapatılır. Failin tebliğ edilen adli para cezasını ödemesi durumunda buna ilişkin failin adli siciline de kayıt düşmez. Failin Cumhuriyet savcısı tarafından kendisine gönderilen ön ödeme teklifini kabul etmemesi veya süresi içerisinde belirtilen adli para cezasını yatırmaması durumunda ise fail hakkında kamu davası açılacaktır. Yine fail tarafından aynı suçun 5 yıl içerisinde tekrar işlenmesi halinde ise bu kez ön ödeme sistemi uygulanmadan doğrudan fail hakkında dava açılabilecektir. Görüldüğü üzere ön ödeme müessesi ile suçun mağduruna herhangi bir söz hakkı tanımadan fail hakkında dava açılıp açılmamasına bir nevi kendisi karar vermektedir. Düzenleme bir yandan suçun mağduruna söz hakkı tanımaması nedeni ile eleştirilmekte diğer yandan ise hakaret suçunun tabiri caizse para kazanma vasıtası olmaktan çıkarılması nedeni ile olumlu karşılanmakta.

İlgili düzenleme sosyal medya üzerinden edilen hakaretlerin para kazanma vasıtası olmaktan çıkarılması yönü ile yerinde olsa da sosyal medya alanına bir düzenleme getirilmesinin şart olduğunu, sosyal medya üzerinden kişilik haklarını ihlal edenlere karşı ihlalin derhal durdurulabilmesi sağlamak için 5651 sayılı kanun üzerinde değişikliğe gidilmesinin elzem olduğunu belirtmek gerekiyor. Sosyal medya ile birlikte kişilik haklarının sürekli olarak olarak ihlal edilmesi ve kişilerin hak ve hürriyetlerine olan saygının yitirilmesinin önüne ancak bu alanda alınacak caydırıcı önlemler ile geçilebilecektir.