Araç Sahiplerinin Hakları ve Yargı Uygulamaları
1. Değer Kaybı Kavramı
Karayolu üzerinde hareket halinde olan bir veya birde fazla aracın karıştığı ölüm, yaralanma ve/veya zararla sonuçlanan trafik kazalarında maddi ve/veya manevi tazminat taleplerinde bulunmak mümkündür. Bu durumda aracın zarar görmesi, servise muhtaç hale getirilmesi ve araçtaki zararın giderilmesiyle kaza yapan ve onarılan aracın değerindeki düşüşe “araç değer kaybı” adı verilir. Daha yalın bir anlatımla, aracın kaza geçirmesi sebebiyle hasar kaydı oluşması ve bu nedenle piyasa değerinde düşüş yaşanması olarak tanımlanabilir.
Keza Yargıtay, değer kaybı zararını aracın olay tarihindeki hasar değeriyle hasarı giderildikten sonraki tamir edilmiş hali ile edeceği değer arasındaki fark olarak tanımlamıştır. Zira araçtaki hasar giderilmiş olsa bile, aracın kaza kaydı nedeniyle ikinci el satışında değer kaybı kaçınılmazdır. Dolayısıyla kaza nedeniyle aracın ikinci el satışındaki değeri düşecektir. İşte bu fark “araç değer kaybı” olarak adlandırılır.
2. Sigortacının Sorumluluğu
Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası en yalın haliyle; karayollarında, trafiğe açık yerlerde kullanılan motorlu taşıtların bu sırada bir kimsenin zararına neden olması halinde, aracı işletenin üçüncü kişilere karşı sorumluluğunu belli sınırlar içinde karşılamayı amaçlayan ve yasal olarak zorunlu sorumluluk sigortası türüdür. Sigorta şirketleri, -talep halinde- zorunlu mali sorumluluk sigortası kapsamında, kazada kusurlu tarafın karşı tarafa verdiği araç değer kaybını karşılamakla yükümlüdür.
3. Hukuki Dayanak
Araç değer kaybı tazminatı, Türk Borçlar Kanunu’nun haksız fiil sorumluluğuna ilişkin hükümleri ve Karayolları Trafik Kanunu kapsamında talep edilmektedir. Yargıtay içtihatları da bu konuda netleşmiştir. Araç değer kaybının gerçek bir tazminat kalemi olduğu ve kusurlu tarafın sigortacısının sorumluluğuna dâhil olduğu birçok kararda vurgulanmaktadır.
4. Araç Değer Kaybı Hesabında Dikkate Alınan Faktörler Nelerdir?
Araç değer kaybı hesaplaması Yargıtay içtihatları uyarınca, kaza tarihindeki hasarsız piyasa değeri ile aracın kazadan sonra onarılmış hali arasındaki fiyat farkı esas alınarak sürücünün kusuru da dikkate alınarak yapılacaktır. Bununla birlikte bu hesaplamalara etki eden diğer faktörler şu şekildedir:
· Aracın kilometresi
· Marka ve model bilgisi
· Aracın hasar geçmişi ve niteliği
· Kaza kusur oranları
· Aracın üretim yılı
· Aracın trafiğe çıkış tarihi
· Aracın piyasa değeri başta olmak üzere aracın değerine etki eden faktörler bir arada değerlendirilerek hesaplama yapılır.
5. Kimler Araç Değer Kaybı Talebinde Bulunabilir?
· Çift taraflı bir trafik kazası söz konusu olmalıdır. Tek taraflı kazalarda, örneğin duvara çarpma ve sair durumlarda araç değer kaybı tazminatı talep edilemez.
· Araç sahipleri kusursuz veya kısmen kusurlu olmalıdır. Tamamen kusurlu araç sahipleri araç değer kaybı tazminatı talep edemez.
· Kaza nedeniyle araçta hasar oluşmalı ve bu hasar ilk defa onarılmalıdır. Kazalı bölge daha önce onarılmamış olmalıdır.
· Kaza tarihi üzerinden en fazla 2 yıl geçmiş olmalıdır.
· Aracın değer kaybına yol açtığı ancak teknik raporlarla ispat etmekle trafik sigortası limitleri dâhilinde talep edilebilir.
Ayrıca, değer kaybının karşılanması için aracın en fazla 10 yaşında olması gerekir. Kazaya karışan aracın 10 yaşından büyük olması halinde araç değer kaybı talebinde bulunulması mümkün değildir. Bununla birlikte, tam hasarlı yani ekonomik veya teknik onarımı mümkün olmayan araçlarda da değer kaybı oluşmayacağı içtihat olunmuştur.
Bu kıstasları taşıyan araç ruhsat sahibi veya avukatı araç değer kaybı başvurusunda bulunabilir. Ancak başvuru süreçlerine hâkim olunmaması, gerçek değer kaybının hesabının önemi ve bu konuda detaylı hukuki bilgiye sahip olmamaktan kaynaklı olarak gerçek zararın karşılanmaması ve hak kayıplarının önüne geçmek amacıyla avukat yardımından faydalanılması tavsiye olunur.
Saygılarımla,
Av. İdil Zeynep Yağlıca
