1. Tüketici Hukukunun Amacı ve Önemi

Tüketici hukuku kavramı, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu ile genel çerçevede düzenlenmekle birlikte münhasıran tüketicinin temel haklarını ve çıkarlarını gözetmek amacıyla 6502 sayılı Tüketici Haklarını Koruma Kanunu ile koruma altına alınmıştır. Bu bağlamda, genel anlamda kamu yararını koruyan Tüketici Haklarının Koruma Kanunu ile tüketiciye kolay, ulaşılabilir ve hızlı çözüm bulabilme imkânı tanınması amaçlanmıştır.

Hukuki anlamda ayıp, bir mal veya hizmetin sözleşmede belirtilen veya beklenen niteliklere sahip olmama durumudur. 6502 sayılı Tüketici Haklarını Koruma Kanunu ayıbı “…tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan maldır.” Şeklinde tanımlamıştır. Ayıplı hizmet ise basit bir dille, hizmetin gecikmesi veya kararlaştırılan şekilde yapılmaması ya da objektif olarak beklenen özelliklere taşımaması anlamına gelmektedir.

Bu haftaki yazımda, üretici bakımından ayıplı mal veya hizmetten sorumluluk ve tüketici bakımından ise bu sorumluluk çerçevesinde tanınan seçimlik haklardan bahsedeceğim.

2. Ayıplı Mal ve Seçimlik Haklar

Ayıplı mal, satın alınan malın kararlaştırılan şekilde olmaması veya kararlaştırılmış olmasa dahi objektif anlamda beklenen nitelikleri taşımaması anlamına gelmekle birlikte açık ayıp, ilk anda anlaşılabilir ayıbı ifade etmektedir. Ürün alındığı ilk anda fark edilmeyen veya zamanla ortaya çıkan ayıp ise gizli ayıp olarak ifade edilir.

Teslim tarihinden itibaren 6 ay içinde ortaya çıkan ayıpların teslim tarihinde var olduğu kabul edilir.

Bu durumda malın ayıplı olmadığını ispat etme yükümlülüğü satıcıya aittir.

Bu durumda kanunen tüketicinin seçimlik hakları bulunmaktadır.

En yalın anlatımla bunlar:

· Satılanı iade etme,

· Ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme,

· Masrafları satıcıda olmak ve aşırı bir masraf gerektirmemek şartı ile satılanın onarılmasını isteme,

· Mümkünse satılanın ayıpsız olanı ile değiştirilmesini isteme,

haklarına sahiptir. Satıcı, tüketicinin tercih ettiği talebi yerine getirmek zorundadır.

Ayrıca, satıcının ayıplı maldan sorumluluğu, ayıp sonradan ortaya çıkmış olsa bile, malın tüketiciye teslim tarihinden 2 yıl sonra ortadan kalkar.

Fakat bu durum, ayıbın ağır kusurlu ya da hile ile gizlenmişse zamanaşımına uğramaz.

Konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallarda taşınmazın teslimi tarihinden itibaren 3 yıl boyunca ayıptan sorumluluk devam eder.

3. Ayıplı Hizmet ve Sorumluluk

Ayıplı hizmet, sözleşmede belirlenen süre içinde başlamaması veya taraflarca kararlaştırılan ve objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı hizmeti ifade etmektedir.

Ayrıca, internette veya reklam ilanlarında yer alan özellikleri taşımayan ya da yararlanma amacı bakımından değerini veya makul faydaları içermeyen hizmetler de hizmette ayıp olarak kabul edilir.

Hizmet sağlayıcı, hizmeti bu bağlamda vadettiği şekilde gerçekleştirmekle yükümlüdür. Fakat yukarıda belirtilen reklam ilanlarından haberi olmadığını ve olmasının kendisinden beklenemeyeceğini ispat etmesi halinde bu sorumluluktan kurtulabilir.

Ayıplı hizmetin varlığı halinde tüketiciye kanunen tanınan seçimlik haklar,

· Hizmetin yeniden görülmesini isteme,

· Hizmet sonucu ortaya çıkan eserin ücretsiz onarımı,

· Ayıp oranında bedelden indirim,

· Sözleşmeden dönme

Haklarını kullanmakta serbesttir.

Hizmet sağlayıcısı ise tüketicinin bu taleplerini yerine getirmek zorundadır.

Bu talepler makul sürede yerine getirilmek zorundadır. Her halükarda, işbu taleplerin yerine getirilmesi sağlayıcıya ulaşmasından itibaren 30 iş gününü geçemez.

Ayıplı hizmetten sorumluluk, hizmetin sağlanmasından itibaren 2 yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.

Tüketicinin hakları ile başvuru yolları ve yaptırımlara, makalemin gelecek haftaki bölümünde değineceğim.

Saygılarımla,

Av. İdil Zeynep Yağlıca