Gazetecilik, yalnızca bir meslek değil; emek, sabır ve sorumluluk gerektiren bir duruştur. Haber peşinde koşarken gecesini gündüzüne katan, doğru bilgi için onlarca kaynağı teyit eden, kamuoyunun vicdanı olmayı hedefleyen onurlu bir meslektir. Ne var ki son yıllarda bu mesleği ayaklar altına alan, itibarsızlaştıran bir akım aldı başını gidiyor: Sosyal medya gazeteciliği.

***

Bizler, bu mesleğe gönül vermiş, fakülte sıralarında dirsek çürütmüş, etik ilkeleri ve haberciliğin ne olduğunu öğrenerek yetişmiş insanlarız. Haber yazma tekniklerini çalıştık, sahada yıllarını vermiş hocalardan mesleğin ne olduğunu dinledik. Fakat meslekte bizden önce gelen pek çok "alaylı" büyüklerimiz de vardır ki, onlar da yıllarını sahada geçirmiş, kendilerini yetiştirmiş, habercilik damarlarına işlemiş isimlerdir. Onlarda sahada ter dökerek yetişmiş, bu mesleği ciddiye almışlardır. Ne yazık ki artık ne okul diploması, ne haber etiği, ne de saha tecrübesi arayan var. Mikrofonu eline alan, sosyal medyada takipçisi olan "ben gazeteciyim" diyor ki, artık kuaförler bile gazetecilik yapmaya başladı.

***

Gazetecilik 5N1K ile başlar. Her haber şu sorulara yanıt vermelidir:
Ne oldu? Nerede oldu? Ne zaman oldu? Kim yaptı? Neden oldu? Nasıl oldu?
Bir haberde bu soruların cevabı yoksa, o içerik haber değil; olsa olsa sansasyonel bir içeriktir. Ama bugün bakıyoruz ki, birçok “internet habercisi” bu temel kuraldan bihaber.

***

Haberciliğin yapı taşı olan teknikleri de unutmamak gerekir.
Haber yazarken bizler “ters piramit tekniği” kullanırız. Önce en önemli bilgi verilir, ardından detaylar gelir. Çünkü okur ilk paragrafta ne olup bittiğini bilmek ister.
Bazen “düz piramit” kullanılır; olayın gelişme süreci kronolojik anlatılır.
Ya da “kare teknik” dediğimiz yapı benimsenir: Olay anlatılır, tarafların görüşleri verilir, arka plan bilgisi sunulur.

***

Gelelim fotoğrafa… Fotoğraf çekmek sadece “anı yakalamak” değildir.
Bir karede estetik, bilgi ve anlam bir arada olmalıdır.
Bunun için diyafram açıklığı, ISO değeri, enstantane hızı gibi temel ayarları bilmek gerekir.

  • ISO, ışığa duyarlılığı belirler.
  • Diyafram aralığı, alan derinliğini oluşturur.
  • Enstantane, hareketi dondurur ya da akıtır.

Fotoğraf çekiminde “altın oran” çok önemlidir. Ön planda olacak objeyi kadrajda kafamıza göre herhangi bir noktaya yerleştiremeyiz.

***

Video çekmek de öyle kolay iş değildir.
Plan bilgisi, kompozisyon, ritim ve görsel devamlılık şarttır.

  • Baş plan: Yüz detayını verir, duyguyu taşır.
  • Göğüs plan: Röportajlar için idealdir.
  • Genel plan: Mekanı gösterir, bağlam oluşturur.
  • Baş boşluğu ve bakış boşluğu: Kadrajın olmazsa olmazıdır.

***

Sadece görüntü almaya odaklı, derinliği olmayan, bilgi içermeyen içeriklerle insanların dikkatini çekmeye çalışıyorlar. Üstelik bu içerikleri haber gibi sunup, kamuoyunu yönlendirme gücüne sahip olduklarını zannediyorlar. Elbette ki dijitalleşmenin getirdiği kolaylıkları yadsımıyoruz. Artık haber daha hızlı, daha geniş kitlelere ulaşıyor. Ancak bu kolaylık, haberciliği sulandırmak için bir mazeret olamaz.

***

Bir kuaförün hasta tedavi etmeye kalkması ne kadar tuhafsa, haber etiği ve tekniği bilmeyenlerin gazeteci kisvesiyle dolaşması da o kadar komiktir. Meslek yıpranıyor, değer kaybediyor.

Gazetecilik, sadece mikrofon tutmak değil; doğruyu aktarmaktır.
O yüzden diyoruz ki; Herkes içerik üreticisi olabilir ama herkes gazeteci olamaz!