Gıcırmaç, Kahramanmaraş’ın köylerinde çocukların neşeyle oynadığı, geleneksel bir oyuncağın adıdır. Tamamen ağaçtan yapılan bu geleneksel oyuncak, ilk bakışta tahterevalliyi andırıyor. Ancak ondan farklı olarak, sadece yukarı-aşağı değil, merkezi etrafında da dönebiliyor. Bu çift yönlü hareket, hem fiziksel bir denge oyunu sunuyor hem de oyuncağın çıkardığı eşsiz sesiyle oynayanlara eğlenceli bir deneyim yaşatıyor. Bu hareket sırasında ağaçların birbirine sürtmesinden çıkan “gıcır gıcır” ses, oyuncağın adını da belirliyor.
Kimi bölgelerde “Gıcırtmaç” ya da “Gıcırgaç” şeklinde adlandırılırken, Andırın çevresinde halk arasında “Cızzan” ismiyle biliniyor. Her ne kadar isimler farklılık gösterse de, bu oyuncakla yaşanan çocukluk anıları ve taşıdığı kültürel miras ortak bir değeri ifade ediyor.
Eskiden ustalar tarafından özenle hazırlanan gıcırmaçlar, köy meydanlarına kuruluyor, çocuklar sıraya giriyor, denge ve cesaretle bu geleneksel oyuncağın tadını çıkarıyordu. Gıcırmaç; el emeği, doğallık ve mahalle kültürünün bir yansımasıydı. Bugün ise teknolojiyle şekillenen çocukluk çağında bu tür geleneksel oyuncaklara rastlamak oldukça zordur. Ancak Gıcırmaç, halen bazı köylerde hatırlanan, anlatılan ve bazen yeniden yapılan bir değer olarak yaşamaya devam ediyor. Kültürel belleğimizin bir parçası olan bu oyuncak, geçmiş ile gelecek arasında kurulabilecek sıcak köprülerden biri olmayı sürdürüyor.
