Son dönemlerde artan enflasyon ile birlikte ev kiraları da yükselişe geçti. Ev kiralarının artmasıyla da ev sahipleri ve kiracılar arasındaki anlaşmazlıklarda bir hayli çoğaldı ve mahkemelerde dava dosyaları da birikti. Konu ile ilgili çıkarılacak yeni kanunla uyuşmazlık yaşayan ev sahipleri ve kiracılar, mahkemeye başvurmadan önce Arabulucuya başvurması gerekecek. Yeni çıkarılacak kanunun neler getireceğini, olumlu ve olumsuz yönlerini değerlendiren Arabulucu Avukat Ahmet Aksoy, gazetemize açıklamalarda bulundu.
KİRALAR ARTINCA UYUŞMAZLIKLARDA ARTTI
Arabulucu Avukat Ahmet Aksoy, kiraların fahiş şekilde yükselmesiyle uyuşmazlıkların arttığını dile getirdi. Aksoy, “Kira konusunda önceden çok fazla uyuşmazlık olmuyordu. Kiralar çok artmaya başladığında uyuşmazlıklar da artmaya başladı. Ev sahipleri yeni bir kiracı bulduğu zaman yüksek bedelle kiraya vermeye başladı. Kiracısına, “kiraya yüzde 100 zam yapmak istiyorum” diyemiyor. Bu yüzden de kiracısını çıkarttığı zaman yerine gelecek kiracıya yüzde 100 bir fiyat artışı ile kiraya verebiliyor. Böyle olunca kira fiyatlarının fahiş bir şekilde artmaya başlamasıyla kiradaki uyuşmazlıklar arttı. Zaten her zaman kira uyuşmazlıkları problemdir. Bir sürü sıkıntı yaşanıyordu. Kiraya veren ile kiracı arasındaki hukuki dengesizlik her zaman vardı. Ama bu kiralar artmaya başlayınca bu sıkıntılar artmaya başladı. Anlaşmazlıklar büyünce de bir ceza dosyası ortaya çıkıyor. Bununla birlikte çirkin olaylarda yaşanmaya başlandı. Elektrik ve su saati eğer ev sahibinin üstüneyse elektriğini suyunu kesiyor. Daha sonra onu açmaz da problem. Genelde güncel kira sözleşmesi olmuyor. Öyle bir uyuşmazlıklar da ortaya çıkıyor tapu da yok. Bu sefer kiracı elektriğini ve suyu açtıramıyor” şeklinde konuştu.
BU ÖNGÖRÜLDÜĞÜ İÇİN ARABULUCULUK FAALİYETİ ZORUNLU OLUYOR
Kiralara maksimum yüzde 25 artışı olayı da çok acayip bir şekilde uyuşmazlıklardı arttırdı. Vatandaşlar bunu genel olarak yanlış anlıyor. Maksimum, en fazla, yüzde 25 kira artışı yapabilirsin diyor kanun. Yüzde 10’da yapabilirsin, yüzde 15’te yapabilirsin ama yüzde 25’ten fazla artış yapılamaz. Ev sahipleri ne yapıyor, kanunun verdiği limiti sonuna kadar kullanıyor. Kira sözleşmesinde en çok karşılaştığımız sıkıntı da kira artışları. Şu andaki davaların yarısı bu, giderek de artar. Zaten bunun artacağı öngörüldüğü için Arabuluculuk faaliyeti zorunlu olacak. Zaten en büyük problemlerimizden biri de şu: ev sahibi belli sebeplerle sözleşmeyi feshetmek ve kiracısını evden çıkarmak istiyor, “ihtiyaç hâsıl oldu, kendim oturacağım” ya da “tadilat yaptıracağım” diyor. Normalde bu durumda kiracının evden çıkması gerekiyor ama kiracıyı evden çıkardıktan sonra o eve kendi oturmazsa, başkasına kiraya verirse, o kiracının tazminat hakkı doğuyor. Arabuluculuk faaliyeti sonunda eğer anlaşılırsa. Anlaşma belgesi mahkeme niteliğinde bir evrak olabiliyor.
BİZLER HÂKİM DEĞİLİZ
Ahmet Aksoy konuşmasına şu ifadelerle devam etti: “Arabuluculuk var olan bir şeydi, mahkemeler davalarda tarafları sulha teşvik eder, tarafların anlaşmasını bekler. Kira anlaşmazlıklarında çıkarılacak kanun, İş Hukukundaki uyuşmazlıklarda ve ticari uyuşmazlıklardaki gibi Arabuluculuk hizmetini zorunlu hale getirecek. Kanun, vatandaşa şunu diyor: sen dava açmadan önce Arabulucuya git, Arabulucu ile karşı tarafla anlaşmaya bak. Arabulucuya gitmezsen bunu yapmazsan mahkemeye açacağın davada haklı olup olmadığına bakmadan davayı reddederim. Sulh olma durumunuz yoksa mahkemeye geleceksiniz. Arabulucu, tarafların dertlerini sıkıntılarını dinleyecek, taraflar için orta yolu bulmaya çalışacak. Bizim yaşadığımız sıkıntılardan birisi de tarafların Arabulucuyu mahkeme gibi görmesidir. Vatandaş bize geliyor, “beni mahkemeye vermiş” diyor. Bizleri hâkim gibi algılıyorlar, bizler hâkim değiliz.
MODERATÖR GİBİYİZ
Arabulucuların faaliyeti: tarafların tamamen özgürce kendini ifade edebileceği anlaşıp anlaşmamakta özgür olduğu, istediği zaman toplantıdan geri çekilebileceği bir kurumdur. Uzlaşma konusunda aracı olan bir kurumuz yani Moderatör gibiyiz. Taraflara usulleri anlatıyoruz, neler yapabilecekleri söylüyoruz. Haklarını çok iyi bilmeyen vatandaşları da avukata yönlendiriyoruz. Taraflar sinirliyse sakinleştirmeye çalışıyoruz, birbirlerini iyi anlamaları için onlara önerilerde bulunuyoruz. Şuanda kira uyuşmazlıklarında taraflar isterse sulh olabilir. Avukat eşliğinde sulh sağlayabilirler, kendi aralarında sulh sağlayabilirler, Arabulucu ile sulh sağlayabilirler. Mahkeme sürecinde sulh sağlayabilirler. Şuanda Ticaret Hukuku ve İş Hukukunda olduğu gibi kira uyuşmazlıklarında da Arabulucu hizmeti taraflar için masrafsız olur diye tahmin ediyorum. Eğer Arabulucudan bir sonuç alınmazsa 2 saatlik Arabulucu hizmetinin bedelini devlet karşılayacak. Bunu zaten devlet tavsiye ediyor.
GENEL OLARAK BİR İLETİŞİM PROBLEMİ VAR
Taraflarda genel olarak bir iletişim problemi oluyor, Arabulucu ile taraflar birbirlerini daha iyi anlayabiliyor. Aslında taraflar Arabulucular ortadaki iletişim problemini çözmek için büyük bir fırsat. Taraflar ev sahibi ile kiracılar genel olarak neredeyse hiç yüz yüze gelmiyor. Genelde telefonla görüşüyorlar, mesajlaşıyorlar ya da bir aracı oluyor. Böyle olunca da isteklerini düzgün şekilde birbirlerine iletemiyorlar. Yüz yüze gelmek çok farklı oluyor olaylar. Daha öncesinde farklı davalar türlerinde yaşamıştık. Arabulucu tarafları bizzat karşı karşıya getirecek sıkıntı nedir, çözüm nedir, bunu bulmaya çalışıyor. Tarafların bazı şeyleri gözden geçirmesine vesile oluyor ve durumu gözden geçirmeleri için çok faydalı buluyorum. Zorunlu olması süreci uzatabilir. Arabuluculuk çok köklü bir kurum değil ama zaman içerisinde daha sistematik bir hale geleceğini düşünüyorum.
OTOMATİK OLARAK KİRA SÖZLEŞMESİ 1 YIL UZAR
Kira sözleşmesinin yazılı yapılması şart değil. Ben kiracı isem kirayı ödüyorsam yazılı bir şey yoksa bile herhangi bir sıkıntı yoktur. Sözlü sözleşme diye bir şey var ama ispat açısından yazılı olması her iki taraf için de rahat olduğu için genelde internette olan kira sözleşmesi yapılıyor. Bununda zaten hukuki geçerliği var. Bu sözleşmeler 1 yıl olarak yapılsa dahi kira sözleşmesinin ihbar önelleri var. Ev sahibi kira sözleşmesinin bitimine en az 60 gün kala, kira sözleşmesini uzatmadığını karşı tarafa bildirmesi lazım. Ev sahibi, kiracıya “ben sözleşmeyi uzatmayacağım” diye o ihbar süresinde noterden ihtarname çekmezse; noter olması da şart değil ama en temizi en garantisi noter ihtarnamesi oluyor. Ancak ispat ettiğin takdirde bir mesaj bile kabul edilebilir. Bu ihbar süresi geçtiyse otomatik olarak kira sözleşmesi 1 yıl uzar. Bu her yıl olarak aynı şekilde geçerlidir. Ev sahibinin, kira sözleşmesinin bitimine 15 gün kala ben kira sözleşmesi uzatmıyorum demeyi hakkı yok. Devlet, kiracının yeni ev bulmasını, taşınmasını gözetmiş. Söylediği ihtarı görüp, evini bulacak, ona göre hareket edecek kira sözleşmesi bitiminde de evi teslim aldığı şekilde ev sahibine teslim edecek.”
Haber: Ömer Harmankaya
