Kahramanmaraş’ın tarihi dokusu içinde önemli bir yere sahip olan Kız Kalesi, halk arasında bilinen adıyla bu kadim yapı, Elbistan kent merkezine yaklaşık 8 kilometre uzaklıkta, 200 ila 600 metre irtifada değişen kayalık bir sırtın üzerine inşa edilmiş durumda yer alıyor. Her ne kadar üzerinde yapım kitabesi bulunmasa da yapılan araştırmalar, kalenin temellerinin Ortaçağ dönemine, yani Roma İmparatorluğu’nun 4. yüzyıldaki hakimiyetine kadar uzandığını gösteriyor.
395 yılından 11. yüzyıla kadar Bizans egemenliğinde kalan kale, bu süreçte asıl formuna kavuştu ve Osmanlı döneminde son şeklini aldığı değerlendiriliyor. Kayseri’yi Çukurova’ya bağlayan askeri yol üzerinde bulunması, Kız Kalesi’ni tarih boyunca önemli stratejik noktalardan biri haline getirdi.
STRATEJİK KONUMU İLE BÖLGEYE HAKİM BİR KALE
Ovanın ve geçit bölgelerinin tamamını kontrol edebilecek bir noktada inşa edilen Kız Kalesi, yalnızca Elbistan’ın değil, Afşin bölgesindeki kalelerle de irtibat halinde olan savunma hattının önemli bir parçasıydı. Roma ordularının Kapadokya’dan Mezopotamya’ya geçiş rotasını gören kalenin, İmparator Basil’in 877’de ve Romen Diyojen’in 1068’de bölgeden geçen seferlerine şahitlik etmiş olabileceği değerlendiriliyor.
Kahramanmaraş yönünden Elbistan’a girişte yolun sağında, ovaya doğru uzanan çıplak tepenin üzerindeki harabe yapı bugün bile dikkat çekmeye devam ediyor.
YIKINTILAR ARASINDA AYAKTA KALMA MÜCADELESİ
Kale, büyük oranda yıkılmış olsa da en doğu ucundaki burç halen ayakta duruyor. Moloz ve kesme taştan inşa edilmiş iki katlı bu yapının duvarlarındaki kiriş izleri, üst katların ahşap örtülü olduğunu gösteriyor. Batı ve kuzey yönlerine doğru devam eden surlar ise yalnızca izleri okunabilecek şekilde günümüze ulaşmış durumda. Halep Vilayeti Salnamesi’nde 1900 yılında yalnızca adına yer verilen Kız Kalesi, geçen yüzyılda giderek tahribata uğrayarak bugün bir kısmı toprak altına gömülmüş, bir kısmı ise yıkılmış bir halde bulunuyor. Kuzeyde yan yana iki burçtan oluşan “L” biçimindeki gözetleme yapısının da üst kısımları tamamen yok olmuş durumda.
RESTORASYON BEKLEYEN TARİHİ BİR DEĞER
Kız Kalesi, bölge halkının masallarında kimi zaman “zincirli zebanilerin kaldığı” korkutucu bir yapı olarak anlatılsa da tarihçiler için bu harabe, bölgenin binlerce yıllık geçmişini aydınlatan çok değerli bir kaynak niteliği taşıyor. Ancak bugüne kadar hiçbir restorasyon veya kapsamlı koruma çalışmasının yapılmamış olması, yapının gelecek nesillere ulaşıp ulaşamayacağı konusunda ciddi bir endişe yaratıyor.
Tarih ve kültür uzmanları, Kahramanmaraş’ın mimari mirası içinde önemli bir yere sahip olan Kız Kalesi’nin acilen koruma altına alınması gerektiğini vurguluyor. Aksi halde 4. yüzyıldan günümüze ulaşmayı başaran bu kadim yapı, yakın bir gelecekte tamamen yok olabilir.
GEÇMİŞİN İZLERİNİ TAŞIYAN BİR MİRAS
Bölgenin tarihini keşfetmek isteyenler için önemli bir durak olan Kız Kalesi, her ne kadar harabe durumda olsa da bulunduğu konum, mimari izleri ve taşıdığı askeri miras ile Elbistan’ın en etkileyici yapılarından biri olmayı sürdürüyor. Yüzyıllardır ovaya bakan bu sessiz tanık, Kahramanmaraş’ın çok katmanlı tarihinin de güçlü bir simgesi olmaya devam ediyor.
