Kahramanmaraş’ın Geben Mahallesi’nde, dağların arasındaki yüksek bir noktada yer alan Meryem Çil Kalesi, bölgenin tarih boyunca stratejik öneme sahip olduğunu gösteren nadir yapılar arasında bulunuyor. Hem Roma hem de Bizans dönemlerinde kullanılmasının yanı sıra, önünden geçen tarihi İpek Yolu’na hakim konumu, kaleyi bölgenin kontrol noktalarından biri hâline getirmiş. Tarihi dokusu ve efsanevi hikayesiyle bölge halkı ve tarih meraklılarının ilgisini çekiyor.
TARİHİ İPEK YOLU’NUN ZİRVESİNDE BİR KALE
Andırın ve Göksun ilçeleri arasında, Geben Mahallesi’nde konumlanan Meryem Çil Kalesi, tarihin sessiz tanığı olarak dimdik ayakta duruyor. Uzun yıllar boyunca önünden geçen iki yolun kontrolünü sağlamak amacıyla inşa edilen kale, stratejik konumuyla Roma ve Bizans dönemlerinde de önemini korumuş. Tarihi kaynaklar, kalenin Roma dönemi öncesinde yapıldığını tahmin ediyor; 4. yüzyıl Roma mimarisi izleri ise yapının günümüze ulaşan bölümlerinde görülebiliyor.
Kale, yüksek kayalık bir tepe üzerine inşa edilmiş. Örgü düzeninde ince ve kaba yonu taş ile moloz taş birlikte kullanılmış. Zaman içinde büyük ölçüde tahrip olmasına rağmen, kalenin planı hâlâ anlaşılır bir şekilde ayakta duruyor ve bazı orijinal bölümler günümüze ulaşmış durumda.
MERYEM ÇİL EFSANESİ: TARİHİN AŞK HİKAYESİ
Meryem Çil Kalesi yalnızca mimarisiyle değil, asırlardır anlatılan efsanesiyle de ilgi çekiyor. İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün aktardığına göre, kalenin komutanının kızı Meryem, Andırın ve Göksun tarafındaki iki genç tarafından tutulur. Meryem’in gönlü Göksun tarafındaki gençtedir, ancak diğer genç de Meryem’i çok sevmektedir.
Efsaneye göre Meryem, hangi gencin kaleye atının ayağına toz değmeden gelebileceğini belirleyerek kiminle evleneceğini kararlaştırır. Göksun tarafındaki genç, Meryem’in akıllıca planıyla atının ayağına keten bağlayarak kaleye ulaşır ve Meryem ile evlenir. Andırın tarafındaki genç ise yenilgiyi gururuna yediremez ve Meryem’i küçümseyerek, “Zaten çildi” der. O günden sonra kale ve çevresi “Meryem Çil” olarak anılmaya başlanır.
STRATEJİK ÖNEMİ VE MİMARİ DETAYLAR
Kale, geçit bölgesinde yüksek bir noktada bulunması sayesinde çevresine hâkim bir görüş alanına sahip. Bu özelliği, geçmişte savunma ve kontrol amaçlı kullanılmasına imkan tanımış. Yapının mimarisi, farklı dönemlerde yapılan onarım ve yenilemelerle zenginleşmiş. Ancak hangi dönemde terk edildiğine dair net bir bilgi bulunmuyor. Günümüzde harap durumda olmasına rağmen kalenin özgün planı ve bazı sağlam bölümleri, tarih meraklılarının ilgisini çekmeye devam ediyor. Bölgenin kültürel mirası açısından önemli bir değer olan Meryem Çil Kalesi, ziyaretçilere hem tarihî bir yolculuk hem de efsanevi bir aşk hikayesini yaşatma potansiyeli taşıyor.
Tarihi yapının hem mimari değeri hem de efsanevi hikayesi, Kahramanmaraş’ın kültürel zenginliğini bir kez daha gözler önüne seriyor. Meryem Çil Kalesi, hem tarih tutkunu hem de romantik hikayelere ilgi duyan ziyaretçiler için yeni bir cazibe merkezi olmayı bekliyor.
