Kahramanmaraş, yalnızca kültürü ve tarihiyle değil, aynı zamanda verimli topraklarının sunduğu zengin tarımsal potansiyeliyle de Anadolu’nun dikkat çeken şehirlerinden biri oluyor. Bu potansiyelin fark edilerek harekete geçirilmesi ise 19. yüzyılın sonlarına dayanıyor. Bu kapsamda Maraş’ta fıstık üretiminin temelleri, 1884 yılında göreve gelen mutasarrıf (vali) Yahya Dede Paşa tarafından atıldığı biliniyor.
MENENGİÇ’TEN FISTIĞA UZANAN YOLCULUK
Yahya Dede Paşa, görev yaptığı dönemde Halep çevresinden gelen bazı haberlerle ilgilenmeye başlıyor. Bu bölgelerde halkın, fıstık ağaçları sayesinde önemli gelir elde ettiğini öğrenmesi, onu derin bir araştırmaya yöneltiyor. Maraş bölgesinde yaptığı geziler sırasında kayalık, kıraç ve ormanlık alanlarda yaygın olarak bulunan menengiç (yabani antep fıstığı) ağaçları dikkatini çekiyor. Bu keşfin ardından, menengiç ağaçlarının aşılanarak kültür fıstık ağaçlarına dönüştürülmesi fikrini hayata geçirmeye karar veriyor. Yahya Dede Paşa'nın bu adımı, dönemin şartları düşünüldüğünde son derece cesur ve yenilikçi bir hareket olarak değerlendiriliyor. Halkı bu konuda bilinçlendirmek ve teşvik etmek amacıyla çeşitli çalışmalar yürütüyor. Hem teknik bilgi hem de destek sağlayarak bu dönüşüm sürecine önderlik ediyor.
İLK FISTIK 1889 YILINDA HASAT EDİLDİ
Yahya Dede Paşa Maraş’ta kısa sürede büyük bir seferberlik başlatıyor. İlk etapta yüzlerce menengiç ağacı fıstık olması için aşılanıyor. Ancak bu hareket öyle bir yaygınlık kazanıyor ki, halkın kendi imkanlarıyla yaklaşık 2 milyon ağacı aşıladığı biliniyor. Bu sayede yalnızca doğal kaynaklar değerlendirilmekle kalınmıyor, aynı zamanda bölge halkının ekonomik refahı da doğrudan etkileniyor. Yapılan aşılamalar meyvesini veriyor ve 1889 yılına gelindiğinde Maraş topraklarında yetiştirilen ilk kültür fıstıkları hasat ediliyor. Bu ilk ürünler, şehrin yeni tarımsal kimliğini simgeleyecek özel bir anlam taşıyor.
İLK MAHSUL FISTIKLAR SULTAN II. ABDÜLHAMİT HAN’A HEDİYE OLARAK GÖNDERİLİYOR
Yahya Dede Paşa, bu başarıyı hem İstanbul’a hem de Osmanlı Devleti’nin yönetim merkezine gururla duyurmak istiyor. Bu kapsamda, ilk mahsul fıstıklarla birlikte Maraş el sanatlarıyla süslenen özel bir seccade ve bir çift koltuk takımı hazırlanarak Sultan II. Abdülhamit Han’a hediye olarak gönderiliyor. Yahya Dede Paşa’nın başlattığı bu girişim, zamanla bölgenin tarımsal yapısında köklü bir değişime yol açıyor. Fıstık, günümüzde hala Kahramanmaraş’ın önemli ürünlerinden biri olmaya devam ediyor. O dönemde atılan adımlar, sonraki yıllarda gelişen modern tarım uygulamalarının da öncüsü oluyor.
