Doç. Dr. Üstüner: Türkiye, tarım ilacı kalıntısı nedeniyle ürünleri geri dönen 3’üncü ülke
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi (KSÜ) Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tamer Üstüner, son yıllarda Avrupa’ya ve Rusya’ya ihraç edilen tarım ürünlerinin ‘Pestisit’ denilen tarım ilacı kalıntısı nedeniyle iade edilen ürün sayısının arttığını belirterek, “Dünyada ihraç edilen ürünlerin iade edilen ülkeler sıralamasında da Türkiye ilk beş ülke içerisinde yer alıyor maalesef. Birinci sırada Hindistan, ikinci sırada Polonya, üçüncü sırada Türkiye var” dedi. Bitkisel üretimde hastalık ve zararlılarla mücadelede kullanılan tarım ilaçları, dozunun iyi ayarlanmaması durumunda tüketiciler için ciddi bir sağlık tehdit haline geliyor. KSÜ Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tamer Üstüner, tarım ilacı kullanmadan da hastalık ve zararlılara karşı fiziksel, kültürel ve biyolojik gibi birçok mücadele yöntemi olduğunu söyledi.
5D FORMÜLÜ UYGULANMALI
Hastalık ve zararlılarla mücadelede en son yöntemin kimyasal mücadele olması gerektiğini, ancak çiftçilerin ilaç kartellerinin etkisinde kalarak en son yapmaları gereken yöntemi en başta yaptıklarını ifade eden Doç. Dr. Tamer Üstüner, şunları söyledi:
“Bu yöntem de maalesef kimyasal mücadele yöntemleridir. Bu kimyasal mücadele yöntemlerinde bizim son yıllarda bulduğumuz bir 5D formülümüz var. Bunu da bilmedikleri için, çiftçilerimizin ve mühendislerimizin bunu uygulama şansları da yok. Bu kimyasal mücadelede 5D formülü olarak birinci D doğru tür teşhisinin yapılması gerekiyor. İkinci D olarak da doğru zamanda doğru aktif maddeyi seçerek, doğru dozda, doğru yöntemle uygulanması gerekiyor. Burada çiftçilerimiz hastalık ve zararlarla mücadelede maalesef kimya ilaçlarının, tarım ilaçlarının, özellikle ilaç bayilerinin önerdiği şekilde veriyorlar. Orada ilaç prospektüsünde dekara doz olarak veya 100 litre su üzerinden milimetre, cc olarak önerilen dozların hiçbirini uygulatmıyorlar, uygulayamıyorlar daha doğrusu. Bu da ne oluyor? Gereğinden fazla bitkilerde ilaç kalıntısının ortaya çıkmasına neden oluyor.
2024’TE İHRAÇ EDİLEN 460 KALEM ÜRÜN İADE EDİLDİ
Tarım ilacının yanlış uygulanmasından dolayı iç piyasaya sunulan bitkisel gıdalarda, özellikle de en çok domates, biber ve turunçgillerde tarım ilacı kalıntısının maksimum düzeyde olduğunu kaydeden Üstüner, tarım ilacı kalıntılarının olduğu ürünlerin Avrupa’ya alınmadığını söyledi. Üstüner, şöyle devam etti: “Bugün yaşadığımız Türkiye'den Avrupa Birliği ülkelerine ve Rusya'ya ihraç edilen ürünlerin büyük çoğunluğunun geri dönmesinin nedeni tarım ürünlerindeki pestisit kalıtılardır. Yani pestisit dediğimiz tarım ilaçlarıdır. Bu pestisit kalıntıları yüksek dozda olduğu için Avrupa Birliği ve Rusya kendi insan sağlığını, tüketici sağlığını düşündüğü için iade ediyorlar, kullandırtmıyorlar. Dünyada ihraç edilen ürünlerin iade edilen ülkeler sıralamasında da Türkiye ilk beş ülke içerisinde yer alıyor maalesef. Birinci sırada Hindistan, ikinci sırada Polonya, üçüncü sırada Türkiye var. Yani bu hem ekonomik kayba neden oluyor hem itibar kaybı yaşıyoruz gerek ihracatçı firmalar, Türk ihracatçı firmaları itibar kaybı yaşıyor. 2024 yılında RASFF, yani Hızlı Gıda ve Yem Alarm Sistemi tarafından verilen rapora göre 2024 yılında Türkiye'nin Avrupa'ya ihraç ettiği ürünlerden 460 kalem iade edilmiştir. Bunun Türkçesi şudur. O ihraç edilen ürünlerimizle işte bunlar neler? Limon, portakal, domates, biber gibi ürünlerin yaş sebze, kuru meyve kalıntı değeri çok yüksek olması. Yani insan sağlığı açısından riskin çok yüksek olmasıdır. Bu 2023 yılında Hızlı Gıda ve Yem Alarm Sistemi verilerine göre 360 civarında tarım ürünleri, ihraç edilen ürünlerin geri iade edildiğini biliyoruz. 2022 yılında da yine 250’nin üzerinde ürünün iade olduğunu biliyoruz.”
LOKAL KONTROL MEKANİZMASI GELİŞTİRİLMELİ
İade edilen ürünlerin iç piyasaya sürüldüğü iddialarına karşılık Tarım ve Orman Bakanlığı’nın imha edildiğine dair açıklamalarının olduğunu hatırlatan Doç. Dr. Tamer Üstüner: “Her ne olursa olsun onlar imha edilse bile bizim iç piyasaya sunulan kendi üreticilerimizden tüketicilerimize gelen ürünlerde kalıntı analizine bakılmıyor. Bu ürünlerdeki kalıntı analizi bence tarımsal üretimin yoğun olduğu, Adana, Antalya, Mersin, İzmir, Bursa, Tekirdağ gibi bölgelerde lokal kontrol mekanizmasını geliştirebiliriz. Oralarda kalıntı analizi yapıldıktan sonra iç piyasaya veya dış piyasaya sunulmalıdır” dedi.
ÖNLEM ALINMAZSA, KANSER VAKALARI ARTACAK
Bu sorunun tarlada 5D formülünün uygulanarak çözülebileceğini belirten Doç. Dr. Tamer Üstüner, “Tarım ürünlerindeki pestisit kalıntılarının insan sağlığı açısından riski çok yüksek. Bunu Avrupa Birliği ülkeleri ve Amerika bugün için sınırlamış ve önüne geçmiş durumda. Ben Amerika'dayken şunu gördüm. Oradaki ilaç firması fabrikası ilaçlarını Asya, Afrika ve Orta Doğu ülkelerine satıyor. Kendi iç piyasalarında kullandırtmıyorlar. Bu pestisit kalıntıları kronik etki neticesinde insanlarda belli bir süre sonra kanser vakalarına neden olabiliyor. Bunu zaten tıp doktorları ve Avrupa'daki, Amerika'daki birçok tıp uzmanları bilimsel olarak ortaya koymuşlardır. Yani birçok ilaç maalesef kalıntıya bağlı da aldığımız gıdalardan yıllar sonra insanlarda kalıcı kronik hastalıklara neden olabiliyor. Sadece kanser değil. Solunum, deride rahatsızlıklar, akciğer kanseri, üreme konusunda rahatsızlıklar gibi birçok rahatsızlıklara insan sağlığı olumsuz etkileri var. Aksi halde bu gıdalardan aldığımız tarımsal ilaç kalıntılarına bağlı olarak kronik bir semptom olarak önümüzdeki on yıllarda insanlarımızda kanser vakalarının artacağı tartışmasızdır” diye konuştu.
YIKAMAK YETERLİ OLMAZ, SİRKELİ SU DA 15 DAKİKA BEKLETİLMELİ
Doç. Dr. Tamer Üstüner, tarım ilacının meyve sebzenin dış yüzeyinden ibaret olmadığını da ifade ederek şunları söyledi: “Domatesin, biberin saf suyla yıkanmasıyla bu pestisitlerin kalıntısını giderme şansı yok. Bu uyguladığımız tarım ilaçları özellikle meyvenin, sebzenin öz suyuna yani kadar intikal ediyor. Öz suyuna karıştığı için bu pis kalıntıları bunun saf suyla yıkamak veya çeşme suyun da yıkamak veya saf suda 5 dakika, 10 dakika tutmak yeterli değil. Benim o yönde tüketicilere de sağlıklı bir ürün yemeleri için en az sirke suyunda 10-15 dakika bekletilmeli, yıkanma değil bakın. Sirkeli su içerisinde sebzemiz veya meyvemiz 10-15 dakika süreyle tutulursa, çünkü sirkede asit olayı var. Asit, pestisitlerle bir araya geldiğinde pestisitin yapısını bozabiliyor, denatüre edebiliyor. Bunu öneriyorum.”
