Kuyumculuk sektöründe Türkiye’deki ilk üç şehirden biri olan Kahramanmaraş, bağrında yetiştirdiği ustaların el emeği, göz nuru eserleriyle dikkatleri üzerine çekmeye devam ediyor. Özellikle Tarihi Kapalı Çarşı’da bulunan Kuyumcular Çarşısı’ndaki atölyelerde hem geleneksel hem de modern araçlar kullanılarak üretilen Maraş Burma Bileziği, hasır örgü, arı peteği, kafesli kordon, alyans, kolye, bilezik, kemer çeşitleriyle yurt içine ve yurt dışına pazarlanıyor. Kuyumculuk sektörünün en fazla geliştiği illerden olan Kahramanmaraş, Maraş Burması, kafesli kordon gibi geçmişten günümüze üretmiş olduğu geleneksel modellerin yanı sıra modern tasarımlarla da sektördeki yerini güçlendiriyor. Türk Patent Enstitüsü tarafından yapılan incelemelerin ardından coğrafi işaret alarak tescillenen Maraş Burma Bileziği, ustaların ellerinde geleceğe aktarılıyor. “ÖRME İŞLEMİNDE ÇİVİLER KULLANIYORUZ” Maraş Burma Bileziğini yapan ustanın maharetinin önemli olduğuna değinen Fatih Altıngeyik, “Bir Maraş Burmasını meydana getirmek için öncelikle altını eritiyoruz sonrasında tel çekiyoruz ve örme işlemine geçiyoruz. Örme işleminde çiviler kullanıyoruz, çivilerin boyutunu yaptığımız burmanın gramına göre ayarlıyoruz bu da 100 grama kadar standart bir ölçüde kalırken 100 gram sonrasında ebatları değişiyor. Bütün bu işlemleri tek bir kişi gerçekleştiremez usta, örme işlemi gerçekleştirirken bir yandan da biri sıkı tutacak ki burmanın kalıbından herhangi bir bozukluk olmasın. Yardım eden kişinin burada usta kadar büyük bir rolü vardır. Örme işleminden sonra ölçüsü ayarlanır burada ustanın mahareti çok önemlidir çünkü milimetrik hesaplar gerektiren bir işlemdir. Kapağı da kesilip yapıldıktan sonra son aşama olan parlatma işlemine geçilir. Eski zamanlarda burma bileziğin yapımında kalıp kullanılmıyormuş çünkü kalıp adı altında herhangi bir şey yokmuş. Güzel bir işçilikle örülüp ucuna astar atılıp bitirilirmiş. O zamanlar yapılan burmalar yüzde yüz el işçiliği ile yapılırmış. Değişen zaman ve gelişen süreçlerle birlikte kalıp olayı ortaya çıkıyor. Ben mesleğe başladığımda kalıp işi vardı ve kalıpla birlikte öğrendim burma yapmayı. Eski ustalardan Ali Rıza Zabun ve Serhat Zabun bu işi kalıpsız bir şekilde yapmışlar. Hatta o ustalarımızın müşterisi olan bir hanımefendinin isteği üzerine ben de kalıp kullanmayarak bir burma bilezik yaptım” şeklinde konuştu. “TAM ANLAMIYLA USTA YETİŞMİYOR” Altıngeyik, konuşmasının devamında şunları söyledi: “Bizim sanatımızda bir elemanın yetişmesi çok zordur öyle bir senede, iki senede olacak iş değildir. Şimdilerde kolay kolay çırak yetişmiyor. Çünkü herkes okula gittiği için sanatı tercih eden pek olmuyor. Günümüzde faaliyette olan atölyelerde bile tam anlamıyla usta yetişmiyor. Çünkü gelişen teknoloji ile birlikte çoğu iş makineleşti ve çalışan çıraklarda tek bir işe bakmaya başladı. Sıfırdan bir şeylere başlayıp işin son aşamasına kadar takipçisi olamıyorlar. Sadece üstlerine düşen, görevleri ne ise onu yapıyorlar” ifadelerini kullandı. “45 YILDIR BU MESLEĞİN İÇERİSİNDEYİM” Ben bu mesleğe 1974 senesinde 9 yaşında başladım ve tam 17 sene çalıştım ustamın yanında. Öğrenim hayatımı liseye kadar devam ettirdim bu süreçte hem çalışım sanatımı öğrendim hem de okuluma devam ettim. Sonrasında meslek hayatı daha ağır bastı ve okulu bıraktım mesleğe devam ettim. Bu meslekte öyle 3-5 sene çalışarak ben usta oldum diyemez kimse. Usta olabilmek için zor bir süreçten geçmek lazım. Ben 17 sene çalıştım ustamın yanında sonrasında kendime ait bir dükkân açtım ama o vakit bile bilmediğim bir sürü şey vardı hatta ve hatta çoğu zaman ustamın yanına giderdim bilmediğim şeylerde yardımcı olması için. 45 yıldır bu mesleğin içerisindeyim gelişen teknoloji ve değişimler ile birlikte benim de zaman zaman bilmediğim, yeni öğrendiğim şeyler oluyor. Benim prensiplerim arasında şu vardır, öncelikle yaptığımın işi benim beğenmem lazım karşıdaki insanın değil. Bir işi yapıp da teslim ettiğimde sürekli olarak düşündüğüm, müşterinin memnun kalıp kalmaması oluyor. Bir yerinde bir eksik kalmış mı, hatası var mı diye sürekli düşünür merak ederim. Zaten bizim meslekte böyle bir titizlik gerektiriyor. “YAPTIĞIMIZ İŞ TAM ANLAMIYLA FABRİKASYONLAŞAMAZ” İnsanlar başkalarını değil de özellikle bizi tercih ediyorsa arada mutlaka bir fark vardır. İşte o fark tam da bu noktada ortaya çıkıyor. Bizim yaptığımız iş tam anlamıyla fabrikasyonlaşamaz çünkü temelinde el işçiliğinin güzelliği yatıyor ama bundan birkaç sene sonra belli birkaç modeli çıkaracak ustalar olmayacak. Bu bahsettiğimiz sürede öyle uzun bir süre değil çok çok 5 seneye bazı modellerin yapımı sıkıntıya düşecek. Ben okuluma devam etmedim mesleği seçtim ama şuan gençlerimizin okuması taraftarıyım. Gençlerimiz okurken bir yandan da sanata, mesleğe en azından bir hobi olarak merak salabilirler. Yüzlerce işsiz üniversite mezunu gencimiz var mesela bir sanat bilmiş olsalar en azından gelir bir işin ucundan tutarlar kendilerine de faydası olur sanatın devamlılığına da. Ben her zaman gelen elemanlara, okulunuza öncelik gösterin ama bu işi de öğrenin diyorum. “BU BİLGİLERİ SADECE OKUMAKLA YETİNMEYİN GELİN TEZGÂHLARDAN ALIN” Kuyumcu Akif Zabun ise Maraş Burmasına ‘Ölümlüm dirimlik’ dendiğini anlatarak, “Fatih ustamızın dilinden Maraş Burmasının yapım aşamasını dinledik. Tezgâha giren bir burmanın hangi evlerden geçtiğini, ne emekler verildiğini öğrenmiş olduk. Memlekette şuan Maraş Burması yapan usta sayısı toplasan ancak 5 kişi falandır. Hiçbir makine, kaynak yardımı olmadan yüzde yüz el emeği göz nuru ile bir burma nasıl meydana geliyormuş gördük. Buradan halkımıza şunları söylemek istiyorum, bu bilgileri sadece okumakla yetinmeyin gelin tezgâhlardan alın, çocuklarınıza küçük yaşta en azından birikim amaçlı altını sevdirin. Ak akçe kara gün içindir demiş atalarımız bir köşede ufakta olsa bir birikimin olması gerektiğini çocuklarınıza küçük yaşlarda öğretin. Hiçbir şeyimiz olmasa da bir köşede mutlaka Maraş Burmasının bulunmasında fayda vardır. Dünyanın binbir türlü hali vardır sonuçta gücünüz neye yetiyorsa onu alın ama evinizin bir köşesinde mutlaka bir Maraş burması bulunsun. Eskiler Maraş Burmasına ‘Ölümlük dirimlik’ derlermiş bunu boşuna dememişler” ifadelerini kullandı. Haber: Emre Akkış