Tarihi 16’ncı yüzyıla dayanan Kahramanmaraş’ın Kapalı Çarşı’sında yaklaşık yarım asırdır esnaflık yapan ulu çınarlar Manşet Gazetesi haber ekibine konuştu. Yarım asırlık esnaflar, geçmişten günümüze kapalı çarşıda nelerin değiştiğini anlattı. Tarihi Kapalı Çarşı geçmişten günümüze esnaflık yapan vatandaşları içinde barındırıyor. Asırlık Çarşı; bezirgânlar, kuyumcular, mazmanlar, kafaflar, yemeniciler, manifaturacılar, bakırcılar gibi bir çok meslek ustalarına gelir kapısı oldu. Yarım asırlık süren serüveni, nelerin değiştiğini, eskiden esnafların müşterilerine nasıl davrandığını, müşterilerin ne sıklıkta kapalı çarşıya geldiğini, gurbetçilerin neden kapalı çarşıyı tercih ettiğini ve esnafların birbiriyle rekabetini, yıllarını kapalı çarşıya vermiş yarım asırlık çınarların kendi ağızlarından dinledik. Yaptığımız görüşmede, kapalı çarşının geçmişten günümüze çok fazla değiştiğini söyleyen esnaflar ürün çeşitliliğinden dolayı Kapalı Çarşı’nın eskisi kadar rağbet görmediğinden yakındı. Çarşı esnafları, aralarında eski dostlukların olmadığını, şimdilerde ise herkesin birbiriyle rekabet içinde olduğu vurgulandı. Kapalı Çarşı’nın değişmediğini fakat insanların değiştiğine değinen esnaflar insanların dostluktan çok paraya hürmet ettiklerinin altını çizdi. Kapalı Çarşı’da yıllardır esnaflık yapan Mehmet Ali Katırcıoğlu, Fatih Elbistanlı ve Mehmet Kocaoğlan ile yaptığımız röportajların ayrıntıları şu şekilde: ‘ANADOLUNUN EN BÜYÜK KAPALI ÇARŞILARI ARASINDA’ Mehmet Ali Katırcıoğlu: 40 yıldır Kapalı Çarşı esnafı “40 yıldır kapalı çarşıda esnaflık yapıyorum. Kapalı Çarşı aynı ama insanlar değişti. Yıllar öncesinde komşuluk vardı, şimdi ise önceki komşuluklar yok. Kimse kimseyi tanımıyor. Önceki samimiyet, birliktelik ve komşu ilişkisi yok. Kapalı Çarşı bezirgân, kafaflar, kuyumcular, mazmanlar bölümü olarak hizmet vermektedir. Meslek grubu olarak birçok meslek kaybolmuş durumda. Önceden satışlar daha iyi bir birliktelik vardı. Her esnaf kendi derdine düşmezdi. Şimdiki esnaflar ben kazanayım derdindeler. Aynı ürünü satan mağazalar arasında sabit fiyat vardı. Eskiden rekabet ortamı yoktu esnaflar arasında şimdi rekabet ortamı mevcut. Kahramanmaraş Kapalı Çarşısı İstanbul Kapalı Çarşı’ndan sonra Anadolu’nun en büyük Kapalı Çarşısıdır. Evliya Çelebi’nin de Seyahat Namesi’nde Kahramanmaraş Kapalı Çarşısı geçiyor. Birçok çarşı ve hamamlar yıkıma uğrayarak tarihini kaybetmiştir. Yıkıma uğrayan diğer çarşılar birçok esnafı açıkta ve zor durumda bıraktı. Çarşının açılma sezonu 6 ve 9’ncu aylardır. Dışarıdan gelen gurbetçiler sayesinde bu aylarda çarşıda hareketlenme yaşanır. 30 yıl öncesinde çarşı bu kadar yaygın değildi. Biz Kapalı Çarşı esnafı olarak hizmet verirdik fakat şu anda Kahramanmaraş’ın her bölgesi her alanı küçük çarşılarla doldu. Bundan dolayı insanlar buraya gelmeden ihtiyaçlarını oralardan karşılıyorlar. Alış-veriş Merkezinin yapılmasıyla birlikte konfeksiyon ürünleri ve ayakkabı sektöründe gerileme meydana geldi. Piyasanın canlanması için öncelikle çarşıya otopark yapılması gerekir. Kuyumcuların da çarşıdan dağılmasıyla Kapalı Çarşı canlılığını kaybetmiştir. Ticarette müşteriye öncelikle güven sunmamız lazım. Esnaflarımızın satış yapabilmek için müşteriye karşı daha sevecen ve güler yüzlü olması gerekir. 40 yıl öncesinde insanlar müşteriye karşı daha samimiydi.” ‘İNSANLAR SADECE PARAYA HÜRMET EDİYOR’ Mehmet Kocaoğlan: 55 yıldır Kapalı Çarşı esnafı “55 yıl önce Kapalı Çarşıda esnaflık yapmaya başladım. Eskiden insanlar arasında sevgi saygı insanlık mevcuttu. Çırakların ustalara karşı bir saygısı vardı. Şimdi ise insanlar sadece paraya hürmet ediyorlar. Kapalı Çarşıda eskiden ayakkabı pazarı kurulurdu. Vatandaş ayakkabıları evinde dikip mezat denilen yerlerde satarlardı. Şimdi ise evde ayakkabı diken kalmadı tüm ürünler fabrikasyon oldu. Mezat (Alıcıların birbirini izleyen artırma önerilerinin müzayede yöneticisi tarafından kabul edilecek en yüksek ve son bedele ulaşması sürecidir)insanlar bu çarşıda kendileri evlerinde ürettikleri ürünleri getirip satardı. İnsanlar bütçesine göre ürünleri alırlardı.40 yıl önce 25 çift yemeni diktiğim zaman hepsi satılıyordu. Ardından ertesi güne de sipariş veriyorlardı. Şimdi ise 5 çift dikiyorum biri bile zor satılıyor. Doğu illerine de yemeni giderdi. Daha sonra kara lastiğin çıkmasıyla birlikte yemeni alımı durdu. Kahramanmaraş’ta birçok köşk ve ayakkabı dükkânları vardı hepsi de para kazanırdı. Esnaflarda birçok değişiklikler yaşandı her gelen esnaf birçok yenilik çıkardı. Fabrikasyon ürünlere rağbet arttı. Şu anda insanların 50 liraya aldığı yemeniler 2 yıl boyunca dayanır. Kahramanmaraş’ta 150 yemeni ustasından 10 kişi kaldı. İşlerin yoğunlaşması yaz aylarında başlar yaklaşık 5 ay sürer. ‘ESNAFLARDA ESKİ İŞTAH YOK’ Fatih Elbistanlı: 42 yıldır Kapalı Çarşı esnafı 42 yıldır Kapalı Çarşı’da esnaflık yapıyorum. Sabahın erken saatlerinde dükkânımızı açardık. Geçmiş zamanlarda işlerimiz çok iyiydi. Esnaflarda eski iştah yok. Önceden esnafımızın yüzü gülerdi esnaflar gün boyunca tek bir satış yapsa dahi ona şükrederdi. Bu kadar çeşit yoktu. İnsanlar bizden sürekli çeşit istiyor bizde bunlara cevap veremiyoruz. Vatandaş çeşit çokluğundan dolayı o olmazsa bu olur diyorlar bizde bundan dolayı vatandaşın isteğine cevap veremiyoruz. Şu anda Kahramanmaraş’ın her mahallesinde alış-veriş yapılabilecek alanlar mevcut. Geçmiş yıllarda ise sadece Kapalı Çarşı vardı. İnsanlar buradan alış-veriş yaparlardı. Köylüler gelip buradan alış-veriş yaparlardı. Esnaflar arasında birlik beraberlik yok esnaflar hep ben kazanayım istiyor. İnsanlar artık doymuyor bunun yanı sıra masraflarda çoğaldı. İnsanlar artık lüks yaşıyor. Masraflardan başımızı kaldıramıyoruz.” Haber: Mücahit Dalkara Fotoğraf: Emre Akkış