Kahramanmaraş’ın yöresel ürünleri arasında bulunan ve özellikle yaz aylarında satışı yapılan tarhana firiğinin satışı kentin birçok noktasında başladı. Yazın gelmesiyle birlikte, Kahramanmaraşlıların milli çerezi ve alışkanlığı haline gelen firik, sezon başında da rağbet görüyor. Şehirde adeta bir sektör haline gelen tarhana ve firiğin satışı kentin birçok semtinde yapılıyor. Tamamen Kahramanmaraş’a özgü, farklı bir yöntemle hazırlanan Maraş tarhanası ve firiği, Türkiye’nin her bölge ve yöresinde bilinen tarhanalardan farklı, gerek lezzeti, gerek yapımı, gerekse de toplanması ile Türkiye’de marka olarak dikkat çekiyor. Bu aylarda ise Kahramanmaraş’tan başka Türkiye’nin hiçbir yöresinde bulunmayan ve tarhananın tam kurumadan önceki hali olarak bilinen firik, en çok tüketilen ürün oluyor. Firik satışlarının başlamasıyla birlikte tehlike çanları da çalmaya başladı. Kaldırım üstü tezgahlarda üstü açık vaziyette satışa sunulan firik, rüzgarın getirdiği toz, egzoz dumanı ve görünmeyen birçok mikrop insan metabolizmasını etkileyerek bir çok hastalığa davetiye çıkarıyor. Açıkta satılan yiyecekleri insan sağlığına olumsuz yönlerini alanında uzman gıda mühendislerinden dinledik. Vatandaşların firiği kapalı satılan ve güvenliğinden emin oldukları yerlerden almaları uyarısında bulunan uzmanlar, simitlere de dikkat çekiyor. “KAPALI ÇARŞI’DA ALBENİSİ YÜKSEK ÜRÜNLER AÇIKTA TUTULUYOR” Örneğin Kahramanmaraş Kapalı Çarşısı’nda albenisi yüksek birçok ürünün açık bir şekilde sergilendiğini anlatan uzmanlar, şu kelimeleri kullandı; “Biz mesela gidip Kapalı Çarşı’da albenisi çok yüksek olan gıda maddelerini otantik bir bezin içerisine açık bir şekilde koymuşlar. Halbuki açıkta duran baharata kokusunu veren uçucu yağ asitleri vardır. Açıkta kalmasıyla birlikte bu uçucu yağ asitleri uçar ve baharatın etkisi azalır. Sadece çevreden geçen gerek mikrobiyal gerekse kimyasal kalıntıların dışında aynı zamanda baharatın etkinliği gider. Görmek lazım evet ama açıkta olması zararlıdır. Görebilirsiniz ama bunu bir paketin içinden veya bir muhafazanın içinden gayet rahat görülür. Bir gıdanın sağlık açısından bir takım hastalıklar sevk etmesiyle birlikte bu hastalıklar, su, hayvan hareketleri, toprak ve insanlarla temasla bulaşabiliyor. Gıda işletmelerinde çalışan insanlar kesinlikle verem olmamalıdır. Bunun için hep portör muayenesi yapılır. Bu durumda bu gibi bir kişinin veya yoğun bir boğaz enfeksiyonu olan bir kişinin gıda işleme sırasında hasta olan bir kişinin gıda işleme sırasında öksürüğüyle, tıksırığıyla veya yarası enfekte ise gayet ondan insanlara hastalıklar bulaşabilir. Mesela sıcakkanlı hayvanların bağırsağında var olan mikro organizmalar kesim esnasında ete etten de insana, memeden süte, sütten de bize bulaşabilir. Aslında normal şartlar altında gerek et gerek süt eğer hayvanda bir hastalık yoksa sterildir. Ama kesim esnasında yâda sağım esnasında yanlış uygulamalardan dolayı ete, süte oradan da insana bulaşabilir.” ZEHİRLENMELERE YOL AÇABİLİR Mevsim sıcaklıklarının değişmesiyle dışarıda güneşe, rüzgara, yağmura maruz kalan kuru ya da yaş yiyecekler üzerinde birçok mikrop barındırıyor. Uzmanlar, mikropların içerdiği sarmonella denilen bakteriler buharlaşma ve rüzgar etkisiyle açıkta satılan besinleri kirlettiğini belirterek, bunların ağız yoluyla alındığı zaman belli bir süre sonra bir bulantı kusma ve ardında da bir zehirlenmeye yol açabileceğini ifade ediyor. İnsanların bu tür tehlikeli sonuçlar doğurabilecek olan açıkta satılan besin maddelerini almaktan kendilerini menetmeleri gerektiğini, sokakta açıkta güneşe toza kısacası bakteriye maruz kalan tüm yiyeceklerden uzak kalınması gerektiğini belirtiyor. ANNE BABALAR DİKKAT ETMELİ Uzmanlar, özellikle çocukların bu yönde uyarılarak bilinçsiz gıda tüketiminin önlenmesini ve tüketime uygun olmayan yiyeceklerin sağlık yetkilileri tarafından kontrol edilip, gerekirse satışların durdurulması gerektiğini belirtiyor. Kahramanmaraş caddelerinde korumasız şekilde açıkta satışa sunulan yiyeceklere birçok vatandaş hem kendisi tüketiyor hem de çocuklarına yediriyor. Oysa çocukların metabolizması yetişkinlere göre daha zayıf olduğu için daha çabuk hastalanabiliyor. NE TÜR TEHLİKELERLE KARŞI KARŞIYAYIZ! Kirli kaplar, temizlik bezleri, eller, ekipmanlar ile teması ile açık bir şekilde gıdanın sergilenmiş olması bu gıdalarda çok kolay şekilde bulaşmaya neden olmaktadır. İnsanlar konuşma, öksürme ile çevreye mikroorganizma saçarlar. Çevreye yayılan bu mikroorganizmalar da açıkta satılan gıdalara bulaşmaktadır. Toprak ve bitkilerde bulunan mikroorganizmalar rüzgârın etkisi ile havaya karışmaktadır. Havadan da gıdaya bulaşmaktadır. Böcekler, sinekler, kuşlar, haşereler ve toz, toprak da açıkta satılan gıdayı kirletmektedir. Özelikle sokak ve caddelerde açıkta satılan yiyecekler araç egzozlarından çıkan kurşun ile temas halindedir. Bu yüzden kanser gibi ciddi sağlık sorunları doğurmaktadır. Bu tehlikeler sağlık sorunlarına neden olabileceği gibi kalitesiz ürünlerin mevcudiyetine de neden olmaktadır. NASIL ENGELLENİR? Gıda zehirlenmesi riskinin en aza indirilmesinde ve mikroorganizmaların çoğalmasının önlenmesinde sıcaklık kontrolü oldukça önemlidir. Özellikle yüksek riskli gıdaların soğuk veya sıcak olarak muhafazası gıda güvenliğinin garanti altına alınmasında en önemli faktördür. Gıdalar uygun ortam ve sıcaklıkta satışa sunulmalıdır. Gıdanın uygun sıcaklıkta muhafaza edilmesi için yeterli imkânlar ve ekipmanlar bulundurulmalıdır. Personel hijyeninin sağlanması, ellerin hijyenik bir şekilde yıkanması, kurulanması ve gerekli hallerde giysi değiştirme yerleri de dâhil olmak üzere uygun mekânlar sağlanmalıdır. Açık gıdaların satıldığı yerlerde de mutlaka personel hijyeninin sağlandığı el yıkama ve temizlik alanları bulunmalıdır. Gıda ile temasta bulunan yüzeyler, sağlam, temizlenebilir ve gerekli hallerde kolayca dezenfekte edilebilir olmalıdır. Kullanılan diğer malzemeler, uygun, yıkanabilir, korozyona dayanıklı ve toksik olmayan maddelerden yapılmış olmalıdır. AÇIKTA SATILAN FİRİKLERE DİKKAT! Kahramanmaraş’ın en önemli tüketilen ürünlerinden biri olan firik, kentin bütün noktalarında satılıyor. Büyük oranda da güneşle birlikte kuruması için açık bırakılan firikler, salık açısından tehlike oluşturuyor. Özellikle firik, süt, yoğurt, tereyağı, salam, sosis vb. ürünlerin açıkta toz ve toprağın içinde, sıcakta ve direk güneş ışınlarına maruz kalarak soğuk zincir kurallarına uymadan satışa sunulması çok büyük tehlike arz ediyor. Özellikle bu ürünler mutlaka soğuk zincir içerisinde ve bu konuda eğitilmiş kişiler tarafından satışa sunulmalıdır. Gıda maddeleri çapraz bulaşmaya yol açmayacak şekilde hazırlanmalı, depolanmalı ve satışa sunulmalıdır. Gıdalar direkt hava ile temas etmemeli, açıkta satışı yapılmamalı ve açık gıdaların tüketici ile teması cam veya diğer bariyerler ile engellenmelidir. Uzmanlar ise vatandaşları açık olarak satılmayan firikçilerden firik almaları konusunda uyarıyor. (Haber: Ahmet Güneçıkan)