Kahramanmaraş’ın yöresel ürünleri arasında yer alan ve yaz aylarının gelmesi ile birlikte hemen hemen bütün Kahramanmaraş insanının vazgeçilmez gıdası olan Maraş tarhanası, evlerde yapılmaya başlandı. Kahramanmaraş’a özgü farklı bir yöntemle hazırlanan Maraş tarhanası, hem Kahramanmaraş insanının vazgeçilmez gıda maddesi hem de dünya markası haline geldi. Kabuğu soyulmuş dövmenin pilav şeklinde pişirilip soğumasından sonra yoğurtla karıştırılıp kurutularak elde edilen tarhana, sıcağa ve soğuya dayanaklılığı dolayısıyla ihtiyaç anında kolayca tüketilebiliyor. "Çiğ" adı verilen özel sergilerde kurutulan tarhananın tam kurumamış hali ise bölgede "firik" olarak adlandırılıyor. Baharla birlikte kurutulmaya başlanan tarhana "firik" olarak çerez gibi de tüketiliyor. Türkiye’nin her bölge ve yöresinde bilinen tarhanalardan farklı, gerek lezzeti, gerekse yapımı ve toplanması ile Türkiye de Kahramanmaraş tarhanası marka olarak yerini alıyor. Yapım aşamasında komşu hanımların imece usulü ile bir araya gelmeleri, sabahın erken saatlerinde kalkıp çiğ adı verilen özel bir sergi üzerine tarhana sermeleri birer özveriye dayalı kültürel özelliklerdendir. Kahramanmaraş tarhanasının diğer bölgelerdeki tarhanalardan tat ve kalite olarak ayrılmasının en belirgin özelliği olarak Temmuz Ağustos aylarında yapımına başlanması tarhananın bu aylardaki hava şartlarının güzel ve rüzgârlı olmasına bağlanır. Bu aylar içinde Türkiye de Kahramanmaraş’tan başka hiçbir yörede bulunmayan (firik) adı verilen (tarhananın tam olarak kurumadan önceki hali) tarhanası Maraş’a özgü bir çeşittir. TARHANAYI ÇİĞE SERMEK ÖNEMLİ Kahramanmaraş'ta tarhana önemli bir zahiredir. Eski Maraş'ta evinde tarhana olmayan ev, kıtlık evi olarak değerlendirilir. İyi bir tarhana yapmak için bazı eşyalar önemlidir. İşte bu eşyalardan biride çiğ denilen özel bir sergi. Eğer tarhanayı çiğ üzerine sermezseniz. Aralardan ve alttan hava alamadığından tarhananın kuruması gecikecektir. Doğal tarhanayı, kimyasal naylon bez ve benzeri eşyaların üzerine sererseniz, tarha doğallığını yitirip, kimyasalın tadını alabilir. Nasıl ki kalaylanmış bakır tastan ayran içmenin keyfi ve lezzeti farklı ise çiğe serilmiş tarhananın lezzeti de farklıdır. Yaz aylarının gelmesinden dolayı da vatandaşlar kış için tarhana hazırlıklarına başladı. Bu bağlamda da Kahramanmaraşlılar tarhana yapmak için önemli bir eşya olan çiğe de büyük ilgi göstererek çiğ satışları da hareketlilik kazandı. KAZAN SATIŞLARI DA HAREKETLENDİ Yaklaşık 25 yıldır kazan işiyle uğraşan Mustafa Gümüşkaşık, tarhana sezonunun gelmesiyle birlikte işlerinin hareketlendiğini söylerken, haftada 6 tane kazan yaptığını belirtti. Gümüşkaşık, “25 yıldır kazan yapma işiyle uğraşıyorum. Yapımı çok zor ve emek gerektiren bir mesleğin içerisindeyim. Kazanı yapmak için öncelikle bakırını fabrikadan alıyorum. Daha sonra ise tamamen kendi el emeğimle kazanı yapıyorum. Kısacası kazanın hazırlanış şekli tamamen dövülerek yapılıyor. İşlerimiz genellikle yaz aylarında hareketleniyor. Çünkü vatandaşlar yaz aylarında kışa hazırlık için evlerinde tarhana yapıyor. Bu nedenle de işlerimiz yazın daha iyi durumda. Günde bir tane haftada ise 6 tane kazan yapıyorum. Bir kazanın fiyatı ise 600 TL’dir” ifadelerini kullandı. TARHANININ YAPILIŞI Kahramanmaraş tarhanasının yapım aşamasında tarhana yapılacak en uygun buğdayın seçilip değirmende döğme (yarma) haline getirilmesi ile başlanır. Bir ailenin yıllık tarhana ihtiyacı halk arasında “Grad 22 kg ağırlığında bir ölçü) kullanılarak hesaplanır ve yapılır. Dövme 4 saç ayağı üzerine konulan 3/2 su dolu masere (muhasara) kazanının içerisine dökülür ve normal pilav gibi pişirilmeye başlanır. Tamamen piştikten sonra ateşten alınır karıştırılmaya devam edilir. Kazanın üzerine sini konulur ve pişmiş dövme aşı kendi buharı ile tekrar pişmeye bırakılır. Orada dinlenen dövme (pilav) ıslak bir bez içinde soğumaya alınır. Soğuyan dövme iyice yoğurulur. 1 kg dövmeye yaklaşık 1,5-3 kg yağlı az ekşi yoğurt katılarak karıştırılır. Yani yöresel ölçüye göre bir Grat dövmeye 30-40-50-60 kg yoğurt katılır. Kullanılan yoğurdun yağlı ve az ekşi oluşu tarhananın lezzetli ve gevrek olmasını sağlar. Bunun yanı sıra yoğurtla birlikte kekik, çörek otu vb. baharatlar karıştırılır. Bu işlemlerden sonra gecenin 3’ü ile 4’ü arasında mahallenin genç kızları tarafından çiğ üzerine ince ince serilir. 2-3 gün sonra sabaha karşı çiğlerden çıkartılır. Kahramanmaraş’ta bir aileye misafir olduğunuzda mutlaka badem ve ceviz ile tarhana ikram edilir. Haber: Emre Akkış