Ziraat Odası Başkanı Mehmet Çetinkaya, Kahramanmaraş’ın yer fıstığı üretimi ile ilgili önemli açıklamalarda bulundu. Yer fıstığı hasadının başladığını belirten Çetinkaya, geçen yıl 10-11 TL’den satılan yer fıstığının bu yıl 7-8 TL’lere gerilediğini söyledi. Girdi maliyetlerinin yüksek olduğunu ifade eden Çetinkaya, girdi maliyetlerinin yüksek oluşunun yanı sıra fiyatlarında düşük olmasının çiftçiyi oldukça olumsuz etkilediğini vurguladı. Fiyatın düşük olduğu müddetçe ekim alanlarının günden güne azalacağını dile getiren Çetinkaya, fiyatların istikrarlı bir hale getirilmesi gerektiğini kaydetti.
“FISTIK FİYATININ DÜŞMESİ ÇİFTÇİMİZİ OLUMSUZ ETKİLEDİ”
Çetinkaya, konuşmasının devamında şu ifadelere yer verdi: “Kahramanmaraş’ta 2021 yılı hasat dönemi başladı. Arazilerde birçok ürünümüzün hasadı gerçekleşirken Osmaniye ve Kahramanmaraş’ta ekimi sıkça yapılan yer fıstığı hasadı da başladı. Yer fıstığı Kahramanmaraş’ta ciddi üretim yapılan bir ürünümüz. Son 5 yıldır kentimizde de yer fıstığı ekliyor. Kahramanmaraş’ta yaklaşık 5 bin dönüm yer fıstığı ekim sahası var. Girdi maliyetleri çok yüksek olan yer fıstığında fiyatlar beklentilerinin altında kaldı. Fiyat olarak geçtiğimiz yıla oranla yüzde 20 aşağıya düştü. Geçen yıl 10-11 TL’den satılan yer fıstığı, bu yıl 7-8 TL’ye satılıyor. Gübrenin, mazotun, işçilik maliyetlerinin her geçen gün artmasının yanı sıra fıstık fiyatının da düşmesi çiftçimizi olumsuz etkiledi.
“BÖYLE GİDERSE ÇİFTÇİ BAŞKA ÜRÜNLERE YÖNELECEK”
Rekoltenin iyi olması ve iklim şartlarının mevsim normallerinden bir tık daha farklılık göstermesi hasebiyle de hasadı biraz geç başladı ancak verim olarak iyi. Osmaniye ilinde ciddi anlamda ekim alanları var ama Kahramanmaraş’ta yaklaşık 5 bin dönüm civarı ekim sahası var. Kahramanmaraş’ta yer fıstığı ekim alanı yetersiz. Bu fiyatın istikrarsız oluşundan kaynaklanıyor. Fiyatın yüksek olması fıstığın daha fazla ekilebilmesini sağlayacak. Fiyat düşük olduğu müddetçe de her geçen gün fıstık ekim sahaları biraz daha azalacak. Çifti başka ürünlere yönelecek.
“YER FISTIĞININ HAYVAN BESLEMEDE DE ÖNEMİ BÜYÜK”
Yer fıstığı, ülkemizde genel olarak kabuklu ya da iç halinde kavrularak tüketilir. Çerezlik kalitesi iyi olmayan taneler yağ sanayisinde değerlendirilir. Ayrıca pasta, çikolata, vb. ürünlerin yapımında da kullanılır. Yağı yemeklik olarak katı ve sıvı halde kullanıldığı gibi balık konserveciliğinde, bisküvi, pasta, şekerleme ve sabun yapımında da kullanılır. Danelerinden ise fıstık ezmesi yapılır. Yer fıstığının hayvan beslemede de önemi büyüktür.
“KİŞİ BAŞINA YER FISTIĞI TÜKETİMİ ARTTI”
2000-2010 yılları arasında kişi başına yer fıstığı tüketimi yılda ortalama 1 kilogramın altında iken 2010’dan itibaren artarak 2020 yılında 2 kilogramın üzerine çıkmıştır. 10 yıl önceki dünya ortalaması 1,4 kilogramın altında olan kişi başına yer fıstığı tüketimi 2018’de 1,9 kilogramın olan dünya ortalamasının üstüne çıkarak 174 ülke arasında 46’ncı sıraya yükselmiştir. Ülkemizde, yer fıstığı sapları yeşil yem olarak doğrudan, kurutularak balyalanıp kışın hayvan yemi olarak da kullanılır. Meyve kabuklarının bir kısmı sunta yapımında kullanılsa da çoğunlukla yem sanayinde katkı maddesi olarak değerlendirilir. Yer fıstığı toplam yağlı tohumlar üretiminden yüzde 5,9 pay almaktadır. Son on yılda yer fıstığı üretiminde önemli artışlar görülmüştür. 2015 yılında 148 bin ton olan üretim 2020 yılında yüzde 54 artarak 216 bin tona ulaşmıştır. Ülkemizde 18 ilimizde yer fıstığı üretimi yapılmaktadır. Türkiye yer fıstığı üretiminin yüzde 77,3’ü Adana ve Osmaniye illerinde yapılmaktadır. Adana 113 bin 460 ton üretim ile ilk sırada yer alırken, Osmaniye’de 53 bin 554 ton üretim ile ikinci sıradadır. Bu illerimizi, Şırnak, Hatay, Antalya, Kahramanmaraş, Aydın, Gaziantep ve Mersin illeri takip etmektedir.
“TAMAMINA YAKINI ÇEREZLİK OLARAK TÜKETİLMEKTEDİR”
Yer fıstığı üretimi Türkiye’de genel olarak Akdeniz ikliminin hâkim olduğu Akdeniz ve Ege bölgelerinin sulanabilen kıyı ovalarında yapılmaktadır. GAP Bölgesinde yapılan araştırma çalışmaları sonucunda bölgenin sulamaya açılmasıyla birlikte yer fıstığı yetiştiriciliği yönünden büyük bir potansiyel olacağı tespit edilmiştir. Bu bölgede önemli bir baklagil ve yağ bitkisi olan yer fıstığının da yerini alması beklenmektedir. Yer fıstığı hasat ve harmanında çok işçilik istemesi, iklim ve toprak yönünden seçici olmasından dolayı ekim alanı fazla değildir. Ülkemizde yer fıstığı fiyatlarının yüksek olması nedeniyle, bitkisel yağ sanayine girememekte ve tamamına yakını çerezlik olarak tüketilmektedir.
“ÜRETİCİNİN TALEBİ YER FISTIĞININ TMO KAPSAMINA ALINMASI”
Üreticilerden gelen önemli taleplerden biri, yer fıstığının da Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) tarafından müdahale alımı kapsamına alınmasıdır. Ülkemizin yağlı tohumlar ithalatı çok fazladır. Yağ açığının kapatılması için yağlık yer fıstığı üretimi de prim desteği kapsamına alınmalıdır. Bir diğer beklenti ise yeşil aksamının hayvan besleme açısından değerli olması nedeniyle hayvansal üretimde kullanıldığı için yer fıstığına da yem bitkisi desteği verilmesidir” diye konuştu. “Son bir yılda DAP gübre fiyatı yüzde 155, üre gübresi fiyatı yüzde 130, bazı zirai ilaçlar yüzde 60, elektrik fiyatları yüzde 56 artarak girdi fiyatları rekor kırdı. Odalarımızdan alınan bilgiler ışığında, 2021 yılı ürün maliyeti kilogramda 7 lira 60 kuruştur. Genel olarak üreticinin fiyat beklentisi ise 10-12 lira olmakla birlikte bazı üreticiler geçen yılki fiyat olan 15 lirayı dikkate alarak, beklentilerini 16-17 lira olarak belirtmiştir. Yer fıstığı hasadı eylül ayında başlayacaktır. Sürekli kredi kullanmaktan başka çaresi olmayan yer fıstığı üreticileri, üretim masrafı ve emeklerinin karşılığını doğru düzgün alabilmek için ürünlerini değeri fiyatından satmayı beklemektedir.”
Haber: Emre Akkış
