Diri fay haritası Paleosismoloji yayımlandı

Bir çok özel araştırmaya sahip Türkiye’nin belki de en önemli kurumlarından olan Maden Teknik Arama, Kahramanmaraş’ı yakından Türkiye’nin bazı bölgelirin de uzaktan ilgilendiren bir çalışmaya imza attı. Buna göre kurum Diri fay haritası Paleosismoloji yayımlayarak, depremlerin önemine dikkat çekti. Kurumdan yapılan yazılı açıklamada şunlara yer verdi: “Depremler jeolojik süreçlerle ilgili doğal afetlerdir. Ülkemiz, jeolojik konumu gereği dünya üzerinde depremlerin en yoğun yaşandığı ülkelerdendir. Jeolojik bir olay olması nedeniyle MTA Genel Müdürlüğü'nde, kuruluşundan itibaren depremler ve deprem jeolojisi konusunda araştırmalar yapıla gelmiş ve ülkenin aktif tektoniği ile deprem kaynağı olan diri faylar üzerinde çok sayıda araştırma yapılmıştır. Kurumdaki deprem jeolojisi konusundaki araştırmalar Jeoloji Etütleri Dairesi Başkanlığı, Yer Dinamikleri Araştırma ve Değerlendirme Koordinatörlüğü bünyesindeki Aktif Tektonik Araştırma Birimince sürdürülmektedir. Bu birim tarafından yürütülen güncel araştırmalar diri fay haritalaması, fayların yapısal ve geometrik özelliklerinin tanımlanması, üretebilecekleri maksimum deprem büyüklüklerinin tahmini, paleosismolojik araştırmalarla geçmişteki deprem davranışlarının araştırılması konularında yoğunlaşmıştır. Yapılan planlamalarda Türkiye Diri fay Haritası bilgilerinin güncellenmesi ve ulusal düzeyde hizmet verecek olan diri fay veri tabanının oluşturulması hedeflenmiş, 2004-2011 yılları arasında gerçekleştirilen çalışmalar ile güncelleme çalışmaları Ulusal düzeyde tamamlanmıştır. Aktif Tektonik Araştırma Biriminin başlıca görevleri arasında diri fay ve depremsellik etütleri gelmektedir. Bu kapsam dahilinde deprem potansiyeli taşıyan diri fayların haritalanması, paleosismolojisi, deprem tehlike analizleri ile bölgenin neotektonik amaçlı haritalamaları yapılmaktadır. . MTA Genel Müdürlüğü, kuruluşundan bu yana depremlerle ilgili jeolojik veri üretiminde bulunmaktadır. 1935-1975 yılları kurumda yapılan araştırmalar daha çok depremler sonrasında yapılmış saha çalışmaları şeklinde yürütülmüştür. 1975 yılından itibaren ise Genel Müdürlük bünyesinde depremlere ilişkin çalışmalar neotektonik araştırmalar ve deprem kaynakları olan diri (aktif) faylar ve bunların deprem potansiyelinin belirlenmesine yönelik Türkiye Diri Fayları ve Depremsellikleri Projesi kapsamında sürdürülmüş ve 1987 yılında, ülke düzeyinde belirlenebilen deprem kaynaklarını tanıtan aynı adlı rapor ekindeki haritalarda diri faylar gösterilmiştir. On yılı aşan bu çalışmanın ürünü olan Türkiye Diri Fay Haritası ise 1992 yılında yayınlanmıştır. Bu harita ve ilgili raporu güncel olarak da ülkedeki deprem kaynağı olan diri fayların tamamının bir arada değerlendirildiği temel başvuru kaynağı niteliğinde olup gerek deprem tehlike analizlerinde gerekse çeşitli ölçekli planlamalarda çok sık kullanılan bir belge niteliğindedir. Bu harita Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından 1996 yılında yürürlüğe konulan ve halen yürürlükte olan Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası ve ilgili yönetmeliklerinin hazırlanması esnasında deprem kaynak zonlarının tanımlanmasında kullanılmıştır. 1992-1999 yılları arasında ise Türkiye Diri Fay Haritası’ndaki eksikliklerin giderilmesi ve belirlenmiş olan diri fayları daha ayrıntılı araştırmaya yönelik jeolojik araştırma projeleri uygulanmış ve Doğu Anadolu Fayı ile Kuzey Anadolu Fayları boyunca detay arazi verileri toplanmıştır. Bunların dışında TÜBİTAK organizasyonunda uygulanmakta olan Ulusal Deniz Jeolojisi Programı kapsamında Marmara Denizi güneyi ve doğusunda ayrıntılı diri fay haritalaması gerçekleştirilmiş ve sonuçları rapor ve yayınlarda toplanmıştır. 1999 depremleri sonrasında Kuzey Anadolu Fayı’nın Marmara Denizindeki kesiminden kaynaklanabilecek olası bir deprem tehlikesinin artmış olması nedeniyle Genel Müdürlüğümüz Jeoloji Etütleri Dairesi 2000 yılından itibaren bölgeye özel bir araştırma programı uygulamaya koymuş ve bu doğrultuda çeşitli projeler uygulamaya başlamıştır. Kara ve deniz alanlarında uygulanan bu programın amacı bölgedeki deprem kaynaklarının belirlenmesi ve olası bir depreme hazırlık amacıyla yapılabilecek olan çalışmalarda gereksinim duyulan temel jeolojik bilgilerin üretilmesidir. 2004 yılında başlayan ve 2011 yılında tamamlanan Türkiye Diri Fay Haritası’nın Güncellenmesi ve Diri Fay Veri Tabanı Oluşturulması projesi ile günümüz bilgi birikimi ışığında daha ayrıntılı deprem tehlike analizleri yapılabilmesi için 1992 yılında yayımlanmış olan Türkiye Diri Fay Haritası’nın güncellenmesi amaçlanmıştır. Proje kapsamında ülkenin kara alanlarındaki diri faylar 1:25.000 ölçeğinde haritalanmış ve diri fay veri tabanı oluşturulmuştur. Projede üretilen diri fay haritalarının kullanıcılara açıklamalı 1:250.000 ve 1:1.000.000 ölçekli haritalar şeklinde sunulmuştur. Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı (UDSEP-2023) kapsamında Kurumumuza görevler verilmiştir. Bu görevler kapsamaında yürüttüğümüz araştırmalar paleosismoloji, sismotektonik ve deprem tehlikesi konularındadır. Bunlardan Türkiye Paleosismoloji Araştırmaları Projesi (2012-2023); deprem zararlarının azaltılması yönündeki jeolojik bilgi altyapısını oluşturmak amacıyla, güncellenmiş olan diri fay haritası bilgilerini kullanarak ülkede yer alan fayların paleosismolojik davranışlarının (eski depremlerin oluş zamanı, deprem tekrarlanma aralığı, kayma hızı, kırılma uzunluğu, deprem büyüklüğü, v.b.) araştırılması, gelecekteki deprem davranışlarının tahmin edilmesi ve sonuçlarının ulusal bir veri tabanında toplanarak deprem tehlike analizlerinde kullanıma sunulmasını amacıyla 2013 yılında uygulanmaya konmuştur. Yine UDSEP-2023 kapsamında 2012-2013 yılları arasında Türkiye’nin ulusal ölçekte Sismotektonik yapısının ortaya konulmasını hedefleyen Türkiye Sismotektonik Haritası Projesi uygulamaya konulmuş ve hazırlanan Sismotektonik haritalar basım aşamasına gelmiştir. MTA tarafından hazırlanan diri fay haritaları deprem zararlarının azaltılması yönünde yapılması gereken pek çok çalışmaya temel teşkil etmektedir. Bu kapsamda hayata geçirilen ve Kurumumuzun proje ortağı olarak katıldığı bir diğer ulusal proje 2013 yılında başlatılan ve tamamlanmak üzere olan (2015) Türkiye Deprem Tehlike Haritasının Güncellenmesi Projesidir. Yukarıda açıklanan araştırma projelerinin tamamlanmasını takiben 2012 yılından itibaren Genel Müdürlüğümüzce deprem zararlarının azaltılması yönündeki jeolojik bilgi altyapısının geliştirilmesi amacıyla Türkiye Diri Faylarının Paleosismolojisini Araştırma Programı’nın uygulamaya konulması planlanmaktadır. Paleosismoloji araştırmalarından elde edilen veriler, diri fayların yakın jeolojik geçmişteki deprem davranışlarının (eski depremlerin oluş zamanı, deprem tekrarlanma aralığı, kayma hızı, kırılma uzunluğu, deprem büyüklüğü, v.b.) incelenerek gelecekteki deprem davranışlarının tahmin edilmesini sağlar. Bu veriler olasılıksal deprem tehlike analizleri açısından gerekli temel girdileri oluşturur. Proje uygulamaları Türkiye Diri Fay Haritası’nın Güncellenmesi projesinden elde edilecek sonuçlara göre deprem tehlikesi açısından öncelikli önem taşıyan faylarda başlatılacaktır. Projeden elde edilen sonuçlar, gerek bölgesel gerekse yerel ölçeklerde daha detay deprem tehlike ve risk analizlerinin yapılmasında gerekli jeoloji ve diri fay bilgi altyapısını oluşturacaktır”

Haber: Mustafa Kılınç