Yazdığı yazılarla ses getiren ve vatandaşın özellikle gıda alanında doğru bilgiye ulaşması anlamında çaba gösteren KSÜ Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Güvenç, yine önemli bir konuya değinerek, koronavirüse karşı etkili meyve ve sebzeler hakkında bilgi verdi. Prof. Dr. İsmail Güvenç’in koronavirüse karşı etkili olan gıda ürünleri hakkında verdiği bilgiler şu şekilde; Önemli gelişmeler Geçen haftadan bu güne Covid-19 ile ilgili önemli gelişme oldu: Birincisi, Koronavirüs pandemisi ile ilgili Türkiye genelinde yeni sınırlamalar getirildi. Maalesef Ülkemiz genelinde vaka sayısı hızla arttı. Hatta kış aylarının gelmesi ile virüsün daha da etkili olacağı düşünülmekte. İkinci önemli gelişme aşı çalışmalarında yaşandı. Aşı çalışmalarında yüzde 95 koruma ortaya çıkaracağı insanlar üzerinde yapılan denemelerde ortaya kondu. Çin’den 10 milyon aşının kısa sürede geleceği açıklandı. Aşı ile ilgili gelişmelerin en kısa zamanda uygulanmasını beklerken maske, mesafe ve hijyen kurallarına uymaya devam edilmelidir. HANGİ GIDALAR BİZLERE KORONAYI DEFETMEMİZ İÇİN YARDIMCI OLABİLİR? Hangi gıdalar bizlere koronayı defetmemiz (savmak) için yardımcı olabilir? Savmak istenmeyen bir şeyi yanından uzaklaştırmak anlamına gelmektedir. Bilimsel anlamda bazı gıdalar tamamen olmasa da korona ile mücadelede destek olmaktadır. Bu desteklerin başında vitaminler (D ve C) sıklıkla önerilmektedir. Bu konuda sağlık uzmanlarının görüşleri özetle şu şekilde: "C Vitaminin dozunu arttırdığınızda farmokolojik bir etki ilaç etkisi ortaya çıkıyor. Viral enfeksiyonlarda akciğeri koruduğu gösterildi. Ülkemizde koronavirüs hastalarının tedavisinde kullanılıyor.” Meyve ve sebzeler C vitamin zengini besinlerdir. Ülkemizde 80 kadar meyve-sebzenin kültürü yapılmaktadır. Burada hepsinin C vitaminince zengin olduğunu söylemek mümkün değildir. Bazıları diğerlerinden daha yüksek C vitamini içeriğine sahiptir. Hatta aynı tür (ör. portakal) içinde çeşitler (Valensiye, Washington, Yafa) arasında bile farklılıklar söz konusu. Bu kadar ayrıntıya girmeden sebze ve meyveleri dikkate alarak konuyu inceleyelim. “YETİŞKİN BİR İNSANIN HASTA OLMASA BİLE GÜNDE 60-75 MG KADAR C VİTAMİNİ TÜKETMELİ” Öncelikle şu bilgiyi paylaşalım ve yazının bundan sonraki kısmının okurken bu veri ile karşılaştıralım: Yetişkin bir insanın hasta olmasa bile günde 60-75 mg kadar C vitamini tüketmesi önerilmektedir. Taze sebzelerde tüketilen kısımlarının 100 gramında 3.6-188,9 mg C vitamini bulunmaktadır. Yani bazı sebzelerin 40-50 gramını tüketseniz günlük ihtiyacınızı kolayca karşılarsınız. Peki, hangi sebzeler C vitaminince Zengin? Sebzeler 100 g tüketilen kısmında maydanoz: 188.9 mg/, kırmızı biber: 147 mg, bürüksel lahanası/brokoli:110 mg, roka: 110 mg, tere: 85 mg C vitamini içeriğine sahip. Anlayacağınız yeşil sebzeleri tüketerek C vitamini ihtiyacının karşılanması mümkün. Korona için derseniz biraz daha fazla (hatta tüketebildiğiniz kadar fazla) tüketin derim. “MEYVELER TAM BİR VİTAMİN DEPOSU” Meyveler de tam bir vitamin deposu ve üstelik meyveleri daha kolay tüketmek mümkün. Yeşil sebzeler C vitaminince çok zengin olmakla birlikte bazı kişiler bunları tüketmekten çok hoşlanmamakta. Meyvelerden turunçgiller tam bir C vitamini kaynağı. Çilek: 76 mg, kivi: 60 mg, Portakal: 47.4 mg, Mandarin: 43.1 mg, limon: 42.1 mg. Özellikle kış aylarında çileği bolca ve ucuza bulmak zor. Kivinin ise fiyatları yüksektir. O zaman bu mevsimde bolca bulunan ve fiyatları düşük olan turunçgiller tüketimine önem verelim. Tabiri caizse çaya çorbaya limon sıkılmalı. Bu arada C vitamini vücutta depolanmamaktadır. Her gün taze olarak bol bol tüketmeye çalışılmalı. “KORONAVİRÜS HAYATLARI ETKİLEMEYE DEVAM EDİYOR” Koronavirüs pandemisi farklı ülkelerde ve Türkiye’de tüm etkisi ile hayatı etkilemeye devam ediyor. Hastalığa yakalanıp ağır geçirenlerin bir nefes için çektiği zorluğu görünce/duyunca insan elbette üzülüyor ve nimetlere şükrün önemini daha iyi idrak ediyor. Kış aylarının gelmesi ile virüsün daha da etkili olacağı düşünülmekte. Bu durumun ağırlığı karşısında virüsten kurtulma reçeteleri havada uçuşuyor. Tıbbi tedaviler konusunda sağlık uzmanlarımız yetkindir ve gerekli açıklamaları onlar yapmaktadır. Burada koronayı savmada etkili olabilecek besinlere dikkat çekeceğim. Şunu da okuyucularımla paylaşmak isterim: Sebzelerin beslenmedeki işlevini; Sebzecilik (Nobel Yayınlar) kitabımda bir bölüm olarak ayrıntılı şekilde yazdım. Peki, hangi gıdalar bizlere koronayı defetmemiz (savmak) için yardımcı olabilir? SAVAR Savmak (-ar) istenmeyen bir şeyi yanından uzaklaştırmak anlamına gelmektedir. Bilimsel anlamda bazı gıdalar tamamen olmasa da korona ile mücadelede destek olmaktadır. Bu desteklerin başında vitaminler (D ve C) sıklıkla önerilmektedir. Bu konuda sağlık uzmanlarının görüşleri özetle şu şekilde: "C Vitaminin dozunu arttırdığınızda farmakolojik bir ilaç etkisi ortaya çıkıyor. Viral enfeksiyonlarda akciğeri koruduğu gösterildi. İlaç kombinasyonlarının içinde C vitamini yer aldığında ilaçların yan etkisini azaltır ve etkinliğini arttırır. C vitamini koronavirüs hastalarının tedavisinde kullanılıyor.” Dün bir eczaneye uğramıştım. Korona için ne önerildiğini sordum: “C vitamini” cevabını aldım. Eczacı kalfasına fiyatın sorduğumda ise “40 lira” dedi. Uzman görüşleri özetle böyle. Peki bu kadar etkili vitaminler hangi gıdalarda bulunur? Bu besinlerin işlevi konusunda düşünen ve kitabında bir bölüm yazan bir akademisyen olarak C vitamince zengin gıdaları yazmaya karar verdim. Öncelikle C vitamini hakkında kısa bir bilgi aktarayım. C VİTAMİNİ Askorbik asit olarak bilinir. İnsan metabolizmasında birçok görevi vardır. İnsan vücudunda biyokimyasal olaylarda, kılcal damarların kuvvetlenmesinde, enfeksiyonlara karşı direnç kazanmada etkilidir. C vitamini eksikliğinin miktarına bağlı olarak halsizlik, dirençsizlik, diş kanamaları, skorbit hastalığı gibi insanın yaşam kalitesini azaltacak belirtiler ortaya çıkabilmektedir. Portekizli kaşif Vasko De Gama 1457 yılında Ümit Burnunu dolaşırken 160 mürettebatında 100’ü iskorbütten ölmüştür (Couteor ve Burreson, 2018). Günümüzde de çocuklarda, yaşlılarda veya kötü beslenen insan gruplarında bu hastalığa rastlanmaktadır (Güvenç 2020, Sebzecilik). ZENGİN BESİNLER Geçen hafta “Turunçgillerde Rekabet Gücümüz var, Ama!” başlılık bir yazı yazmıştım. Bu yazı turunçgiller üreticisi ve örgütlerinden ilgi gördü ve çok sayıda mesaj aldım. Aslında yazımda turunçgiller ekonomik (pazarlama) yönüne dikkat çekmiştim. Yazıdaki şu bilgiyi hatırlayalım: 2000’de yılda fert başına 34.3 kg kadar turunçgiller üretimi varken 2019 yılında 52.5 kg’a yükselmiştir. Anlayacağınız Türkiye’de narenciye tüketimi hayli yüksek. Yukardaki açıklamalardan hangi besinlerin C vitaminince zengin olduğu anlaşılıyor. Bu besinler meyve ve sebzeler. Bu grupta hangilerinin C vitaminince zengin olduğunu gelecek yazımda bilimsel verilerle paylaşacağım.” Haber: Orhan Demir