Kemik iliği nakli bekleyen hastalar için umut olacak Türkiye Kök Hücre Koordinasyon Merkezi’ne gönüllü verici olmak için Kahramanmaraş’tan kaydolanların sayısı 500’e yaklaştı.
Kahramanmaraş Kan Bağış Merkezi Müdürü Okan Erdoğan, Sağlık Bakanlığı ve Türk Kızılay’ının iş birliğinde yürütülen TÜRKKÖK Projesinin önemine dikkati çekti. Türkiye\'de kemik iliği nakli bekleyen çok sayıda çocuk ve yetişkin hasta bulunduğunu belirten Erdoğan, “Projemiz çok iyi gidiyor. Kan merkezlerimizde uzmanlarımız tarafından kök hücre donörleri tespit ediliyor. Veri bankalarına bu bilgiler aktarılıyor\" dedi. 2011’den yana Kan Bağış Merkezin de görev yaptığını belirten Erdoğan, Proje kapsamında şu bilgileri aktardı: “Sağlık bakanlığı ile ortak bir çalışma içerisinde gerçekleştirdiğimiz TÜRKÖK diye bir proje var. Bütçesi ve finansmanı Kızılay ve sağlık bakanlığı tarafından desteklenen bir projedir. Proje kapsamında kan bağış merkezlerinde kan aldığımız kişiler arasında kök hücre bağışçısı olmak için başvurular alınıyor. Başvuru yapan kişilerden birer tüp numune alıyoruz. Bunlardan çeşitli genetik analizler yapılarak bunları ortak bir veri havuzunda ulusal bir kök hücre bankasında saklanıyor. Veri bankasında toplanan bilgiler ihtiyaç sahiplerinin genetik analizleriyle kıyaslanıyor. Uygun olan bağışlar ve istenen kök hücreyi verebilecek bağışlar tespit edildiği takdirde bağışı verebilecek olan kişiye bilgilendirme yapılıyor. Kişiden yeniden numune alınarak daha detaylı testler yapılıyor. Bunların sonucunda bağışçımızı ve hastayı özel donanımları olan kök hücre transfüzyon merkezi dediğimiz merkezlere alıyoruz. Tüm bu hastane masrafları TÜRKÖK projesinin bütçesi tarafından karşılanıyor. Hasta ve bağış yapacak kişi herhangi bir maddi karşılık ödemiyor. Çeşitli bazı tıbbi uygulamalardan sonra kök hücre bağışçılardan damardan 2 saatlik bir uygulama sonucunda alınıyor. Bunun da herhangi bir risk ve sorumlulukta yok.”
DIŞARIYA BAĞIMLILIĞI ORTADAN KALDIRACAĞIZ
Kök hücre bağışı sayesinde ulusal bir kök hücre bankası oluşturularak dışarıdaki bağımlılığın ortadan kaldırılması amaçlandığını kaydeden Erdoğan, “Kök hücre bağışı ile kurtulabileceğimiz hayatları kendi ulusal havuzumuzdan bulmaya başladık. Eşleşmeler sağlanmaya başlandı” dedi. Kök hücre bağışının kan bağışından bir farkı olmadığını belirten Erdoğan, “Kan bağışı yapmayan kişiler kök hücre bağışı yapabilir. Kök hücre bağışı yapacak herkesi kan bağış merkezlerine, birimlerine başvuru yapmaya davet ediyoruz. Neticede bu şekilde bir insanın hayatını çok önemli bir anlamda değiştirecekler. Başvuru yapıldığı zaman ben bağış yapabilirim diyorsunuz ve sizinle ilgili olan genetik bilgiyi paylaşmış oluyorsunuz. Paylaşım neticesinde biz karşılaştırmalar ve genetik analizler yapıyoruz. Analizle neticesinde tutan bir durum varsa, karşılayabileceğimiz bir kök hücre ihtiyacı varsa karşılanacak kişiye ulaşıyoruz. İşlemler de o zaman gerçekleşiyor” ifadesini kullandı.
EN İLKEL HÜCRELERDEN BİR TANESİ
Kök hücrenin vücudun en ilkel hücrelerinden bir tanesi olduğunu kaydeden Erdoğan şöyle konuştu: “Bunu kemik iliğinden elde ediyoruz. Bilimsel çalışmalarda birçok alanda kullanılıyor. Pratikte ki en yaygın uygulaması kemik iliğinin köyü huylu dediğimiz hastalıklarda kullanılıyor. Kemik iliğini aldığımız zaman yerine yeni bir kemik iliği koymamız gerekecek fakat kök hücre alınan kemik iliği olacak şekilde boşalan hücrelerin yerini dolduruyor. Kök hücrenin toplum arasında fazla bir bilindik tarafı yok. Kök hücre bize Allah tarafından verilen organların oluşması sırasında ilk etapta oluşan farklılaşmamış bir hücredir. Kök hücreden bu şartlarda kalp dokusu da oluşturulabilir, kök hücreyle uygun şartlarda sinir dokusu da oluşturulabilir ama bunlar teorikte yapılabilir uygulamada ise hala laboratuvarlarda çalışmaları devam eden bir uygulama. Pratikte uygulanabilen ise kemik iliği tümörleri kanser ve lösemi dediğimiz hastalık grubunun tedavisinde kullanılıyor. Şu an için kök hücreyi en çok kemik iliği oluşturmakta kullanıyoruz” dedi.
KİMLER BAĞIŞ YAPAMAZ?
İlerleyen zamanlarda kök hücrenin daha çeşitli hastalıklarda kullanılabileceğini söyleyen Erdoğan, “Kök hücre bağışıyla hayat kadar önemli bir bağış yapıyoruz. Kök hücre bağışı organ bağışı olarak kullanılabilir. Kök hücre bağışında kan ile bulaşabilen hastalıklar hepatit b, hepatit c hastalığı taşıdıkları kesin olarak bilinen kişiler kök hücre bağışı yapamaz. Aynı zamanda ağır böbrek yetmezliği, kalp yetmezliği gibi kronik hastalığı olan kişiler kök hücre bağışı yapamaz. Yaş sınırı aralığımız ise 45 yaşına kadar insanlardan kök hücre bağışı alabiliyoruz bu yaştan sonra alamıyoruz. Kök hücre bağışı yapan kişilerde ileriye dönük herhangi bir risk oluşmaz. Kök hücre bağışçısı olurken insanlarda ileri bir motive olması gerekir. Hayat kurtarıldığının farkında ve bilincinde olunması gerekir. Kök hücre bağışı bir miktar süre gerektiriyor. Meditasyon ve ilaç tedavisi gerektiriyor. Bağış yapacak kişiye bu sebeplerden ötürü ayrıntılı bir bilgilendirme yapılıyor. İnsanın kendini daha hazırlıklı hissetmesi gerekiyor” ifadesini kullandı.
KANIN İÇİNDEN ALINIYOR
Kök hücre alımının hücresel ayıklama yöntemiyle gerçekleştiğini belirten Erdoğan, “Cd34 dediğimiz kemik iliğinden salınan özel tip kök hücreleri var. Bunlara medikasyon ilaç veriliyor. Bu ilaç tedavisi sonucunda bağışçı bir günlük takibe alınıyor bu bir gün içerisinde en fazla kök hücrenin salındığı an yakalanarak kan bağışı gibi iğne gibi bir cihaz vasıtasıyla kök hücreler toplanıyor. Kan gibi kanın içerisinden alınan bir hücredir. Beyaz kan bağışı gibi bir cihaz yöntemiyle hücresel ayıklama yapılarak hücreler ayrıştırılıyor. Bunlar ayrıştırıldıktan hemen sonra hastaya naklediliyor. Tür kök projesi Türkiye’de eş zamanlı olarak başladı. Bu konuda bir yıla yaklaştık. Bu bağışla ilgili yaygın olarak çok kapsamlı çalışmalar düzenlenmedi” dedi. Kahramanmaraş’ta bu zamana kadar 50 kişi kök hücre bağışçısı olmak için başvuru yaptığının altını çizen Erdoğan, “ Başladığı günden bu yana 400 ile 500 arasında kök hücre bağışçısı olmuştur. Türkiye genelinde ise bu sayı 50 bin kişiye ulaşmıştır. Bu konuda Kahramanmaraş Türkiye ortalamasında gayet iyi durumda. Bu yıl için hedefimiz 600 kişi aylık 50 kişi gibi bir standart belirledik. Burada asıl amacımız bir bilgi bankası oluşturmaktır. Herkesi kan ve kök hücre bağışına davet ediyorum. Bu bir yerde sağlığımızın sadakasıdır” şeklinde konuştu.
Haber: Mücahit Dalkara
