Ahiliğin Temel İlkeleri

KAHRAMANMARAŞ AHİLİK HAREKETİ HAFTALIK KÜLTÜR-SANAT EKİDİR

-AHİce- Sayı 4

E posta: [email protected]

Ahiliğin Temel İlkeleri

İnanç

Ahilik teşkilatı hep ekonomik yönüyle ön plana çıksa dahi aynı zamanda dini ve askeri yönü ile de mevcudiyetini ortaya koymuştur. Ahilik kaynak itibariyle inanç eksenini merkeze almış, bu gerekçeyle de ulaştığı yerleri İslamlaştırmak, mensuplarına İslami değerleri öğreterek İslam ahlakı ile ahlaklandırmayı benimseyen bir yapılanmayı hedeflemiştir. Bu gaye ile Müslüman olmak ahiliğin ön kabulü olmuştur, ticari kuruluş açmak için de ahi olmak şartı aranırdı. “Dolayısıyla gayr-i Müslimler, yüzyıllar boyunca Müslümanların yanında çalışmak durumda kalmışlardır. Bu sayede ekonomik hayat, mali imkânlar Müslümanların elinde toplanmış ve yönetilmiştir.”

Müslüman olmayan esnaf ahi teşkilatına giremezdi. Onun için teşkilatın nizam ve işleyişine hayran olan gayr-i Müslimler Müslüman olarak teşkilata girmişlerdir. Bu da İslâm'ın kolayca yayılmasını sağlamıştır. “Ahilik müessesesi dinî fonksiyonu itibarıyla bir ahlâk mektebi görevini yürütmüştür.” Buna istinaden İslam’ın esasları, okuma-yazma, insanlığa karşı sorumluluk ve vicdan terbiyesi ile birlikte, toplumsal ahenk ve düzeni sağlayan temel kültürel öğeler öğretilirdi. Bu öğreti ve değerlerin anlamını şöyle sıralamıştır. 

-Cimrilik ve tamah kapısını bağlayıp cömertlik kapısını açmak,

-Zulüm kapısını bağlayıp iyilik kapısını açmak,

-Hırs ve heva kapısını bağlayıp kanaat kapısını açmak,

-Lezzet kapısını bağlayıp riyazet (nefsini kırma) kapısını açmak,

-Halktan birşey umma kapısını bağlayıp sadece Hak (Tanrı)'dan bekleme kapısını açmak, 

-Saçmalıklar kapısını bağlayıp Allah'ı (c.c.) anıp tatlı konuşma kapısını açmak,

-Şeytanca işler kapısını bağlayıp Allah'a teslimiyet kapısını açmak.

-Ahlaki erdemin gelişmesi ile vicdanın bütünleşmesi bireyin otokontrolünü sağlaması açısından önemlidir. Ahiler bunu Allah’ın bir nimeti olarak kabul etmiş bu doğrultuda “vicdan gözetimi altında yararlı iş işleyen ahi kişi, kendini ibadette ve hatta Miraç’ta (Allah'ın huzurunda) bilir. Bunun için Ahi kişinin işleri, ‘yararlı, güvenli ve tam’dır.”

Ahiler işyerlerine kutsiyet atfederek hareket etmişler. “Bu sebeple ahinin işyeri Hak kapısıdır, dolayısıyla bu kapıdan ancak edep ve hürmetle girilir; saygı ve samimiyette asla kusur edilmez; helalinden kazanılan para yine helal yerlere ve gerektiği kadar harcanır.”

 Ahi Kişinin Gayesi

 Allah'ın kendisine ihsan ettiği insani değerleri, İslâm dininin ilkeleri ile donatıp; “dünyada insanca yaşamak, çevresindekileri, milletini ve hatta bütün insanlığı yaşatmaktır. Bu amaç ahiliği (yaşa-yaşat) felsefesine götürmüştür.

Böylece ahilik prensiplerinin söylemleri Kur’ân ve sünnete uygun olmuş, İslami inanç kriteri güncel söylemlerde yerini almış, rehber kabul edilmiştir. Bunun en bariz örneklerini ustalık ve kalfalık törenlerinde verilen öğütlerle şöyle sıralanmıştır: 

“ ...Ta kim helal kazançla meşgul ola, ustasının çerağını uyara... Bu şartla kim Hak Teâlâ'nın ibadetini yerine getire, şeriata, tarikata muhalefet eylemeye... 

... Ey oğul gerektir kim, güzel ahlaktan, akl-ı selimden dışarı adım atmayasın.

·  Nefsine ve şeytana uymayasın.

·  Haramdan, mekruhtan perhiz edesin.

·  Sünnetleri kocaltmayasın.

·  Elinle komadığını götürmeyesin.

·  Kimsenin sanatına tamah etmeyesin.

·  Kimsenin ehline iyaline kem gözle bakmayasın.

·  Kimseye kibir, düşmanlık beslemeyesin, cimrilik yap-mayasın, hased etmeyesin.

· Her kimin ayıbını görürsen örtesin.

·  Dünyaya aşırı muhabbet göstermeyesin.

·  Senden büyüğe varıp ona ikram edesin, hürmet ve hizmette bulmasın.

·  Bir elinin kazancını ihtiyaçların için diğer elinin kazancını ahiretin için fukaraya sarf edesin.  Hayır işlerde elinden geleni yapmakta kusur etmeyesin..." "Oğul hale al, hale ver”

·  Kimseye dediğinden eksik verme ki Yüce Allah kazancına ve ömrüne bereket vere...  Her ne zaman teraziyi eline alınca, Ahiret terazisini hatırlayasın...

·  İyi bil ki helalin hesabı, şüphelinin itabı, haramın azabı vardır.

·  Haydi oğul, ona göre dirlik işin gereksin..."

·  "Bak oğul, âlimlerin dediklerini, kâhyaların öğütlerini, ustan olarak benim sözlerimi tutmaz isen...  Ana, baba, hoca, usta hakkına saygı göstermezsen...

·  Tanrı buyruklarını dinlemezsen şu parmaklarım yarın ahirette boynunda olsun.

·  "Harama bakma, haram yeme, haram içme.

·  Doğru, sabırlı, dayanıklı ol.

·  Yalan söyleme.

·  Büyüklerden önce söze başlama. Kimseyi kandırma. Kanaatkâr ol.

·  Dünya malına tamah etme. Yanlış ölçme, eksik tartma.