Adalet Bakanlığı yeni bir uygulamayı hayata geçirerek 90 yıldır uygulanagelen icra yolu ile çocuk teslimine son verdi. İcra yolu ile çocuk teslimine son veren ilk pilot Çocuk Görüşme Merkezleri Adalet Bakanı Sayın Bekir Bozdağ’ın Uşak’ta katıldığı törenle Haziran ayı içinde hizmete açılmıştı. Teslimin yapıldığı merkez sayısı 1 Ağustos 2022 tarihinde içlerinde Kahramanmaraş Çocuk Görüşme Merkezi’nin de bulunduğu 25 merkezle birlikte 50’ye ulaştı.

ÖNCEKİ UYGULAMA : İCRA YOLU İLE ÇOCUK TESLİMİ

Daha önce, çocuk teslim talebinde bulunabilmek için; Öncelikle İcra Müdürlüğüne başvurularak bu yönde talepte bulunulması gerekiyordu. Bunun için 800 TL ye yakın gibi bir harç ve giderin yatırılması gerekiyordu. Çocuklar teslime konu eşya olarak niteleniyordu. Çocuklar hak sahibi ebeveynlerinin evinden, icra memurları ve bazen polis ve jandarma eşliğinde zorla alınabiliyordu. Taraflar karşı karşıya gelmek durumunda kalıyorlardı. Bu durum sosyal çevrelerinde (komşuları vs.) yanlış algılanabiliyordu.

ADLİ DESTEK VE MAĞDUR HİZMETLERİ MÜDÜRLÜKLERİ

Çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına ilişkin işlemler artık icra müdürlükleri tarafından değil, adliyelerde kurulan adli destek ve mağdur hizmetleri müdürlükleri tarafından yerine getirilmeye başlandı. Nisan ayı içinde 11 ilde ve daha sonra Haziran ayında da 7 il ve 7 ilçede başlatılan pilot uygulamadan bu güne kadar 2 bin 302 çocuk ve ailesi yararlandı. 1 Ağustos 2022 tarihinde 25 adliyede ve bu arada Kahramanmaraş Adliyesi’nde   de daha başlatılan bu uygulama ile velayet altındaki çocukların ebeveynlerine teslim işlemleriyle ilgili icra sürecine son veriliyor.

ÇOCUK TESLİMİNDE YENİ BİR USUL

  1. Ebeveynler çocuklarını görebilmek için icra dairelerine değil, uzmanların görev yaptığı “Adli Destek Ve Mağdur Hizmetleri Müdürlükleri” ne başvuracak.
  2. Çocuklarıyla görüşmek isteyen anne-babalar artık herhangi bir ücret ödemeyecek. Yapılacak tüm masraflar Adalet Bakanlığı tarafından karşılanacak.
  3. Teslim işlemleri ebeveynlerin kapısında değil, çocuk dostu şekilde tasarlanan çocuk görüşme merkezlerinde gerçekleştirilecek. 
  4. Çocuk teslimi işlemlerinde, çocukla iletişim ve görüşme konusunda uzmanlar ve rehber öğretmenler görev alacak.
  5. Kararın yerine getirilmesinden önce, çocuğun psikolojik durumuna odaklanılacak.
  6. Her durumda öncelikle çocuğun üstün yararı dikkate alınacak.
  7. Öncelikle taraflarla iletişime geçilecek.
  8. Aralarında yaşanabilecek çekişmelerin çocukları üzerindeki olumsuz etkileri ve sürecin ne şekilde yürütülmesi gerektiği konusunda taraflara rehberlik edilecek.
  9. Gerekirse uzmanlar tarafından çocuklarla da görüşülerek kaygıları giderilecek. Çocuklar olası çekişmelerden uzak tutulmaya çalışılacak.
  10. Taraflar istemedikçe ve çocuğun üstün yararı gerektirmedikçe taraflar yüz yüze getirilmeyecek. Olası yeni çatışma ve gerginliklerin önüne geçilecek. 

ÇOCUK GÖRÜŞME MERKEZLERİ

Çocuk görüşme merkezleri çocukların ebeveynleri ile kaliteli zaman geçirmesine imkân sağlayacak parklara, bahçelere, içerisinde sosyal, sportif ve kültürel faaliyetlerin yürütüldüğü yerler içerisinde ya da bu yerlere yakın konumlandırılıyor. Ayrıca bu merkezlerde içerisinde kitapların, dergilerin, her yaş grubuna uygun oyuncakların bulunduğu çocuk bekleme ve oyun alanı, yetişkin bekleme odası, görüşme odası, bebek bakım odası gibi bölümler yer alıyor.
Çocuk görüşme merkezleri oluşturulurken; gençlik merkezleri, aile yaşam merkezleri, sosyal hizmet merkezleri, millet bahçe ve odaları, kreş ve anaokulları gibi alanlar değerlendiriliyor.
 

SÜREÇ NASIL İŞLEYECEK ?

  • Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüklerine ücretsiz olarak başvurulması ve çocukla görüşme talebinde bulunulması sonrasında uzmanlar, her türlü iletişim vasıtasıyla taraflarla irtibata geçecek.
  • Mahkeme kararı ve kararda belirtilen takvim uyarınca bu karara uyma gerekliliği yanında uyulmaması durumunda karşılaşılabilecek neticeler açıklanacak.
  • Teslim yükümlüsünden çocukla birlikte belirlenen teslim mekanına gelmesi istenecek. Hak sahibi de buraya gelerek çocuğunu uzman veya öğretmenden bu teslim mekanında teslim alabilecek.
  • Aynı şekilde hak sahibinden de kişisel ilişki takviminin sonunda çocuğu bu teslim mekanına getirmesi istenilecek. Diğer ebeveyn çocuğunu bu teslim mekanından aynı şekilde alabilecek.
  • Taraflar, kendileri istemedikçe ve çocuğun üstün yararı gerektirmedikçe, zorunlu hâller dışında yüz yüze getirilmeyecek.
  • Mahkemece bu hususta karar verilmiş olması durumunda kişisel ilişki iletişim araçlarıyla da bu merkezde gerçekleştirilebilecek.
  • Farklı nedenlerle çocuğu göstermeme eğilimi ile karşılaşılır ise, bunun velayete ilişkin ayrı bir dava konusu olabileceği ve bu yaklaşımın aleyhe delil olarak kabul edilebileceği hatırlatılacak.
  • Taraflara, aralarında yaşanabilecek çekişmelerin kendileri ve özellikle çocukları üzerindeki olumsuz etkileri konusunda bilgi verilecek.
  • Çocuğun üstün yararı uyarınca sürecin ne şekilde yürütülmesi gerektiği konusunda rehberlik edilecek.
  • Çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair işlemlerin çocuğun üstün yararını koruyacak şekilde yerine getirilebilmesi, tarafların birbirleri ve çocukları ile aralarındaki sorunların uygun şekilde çözümünün sağlanabilmesi amacıyla uzmanların önerisiyle aile mahkemelerince, çocuklar ve anne/babalar hakkında danışmanlık tedbiri uygulanmasına karar verilebilecek.
  • Tarafların Aile mahkemesi tarafından verilen kişisel ilişki tesisi kararına uymamaları halinde, velayetin değiştirilmesinin gündeme gelebileceği ve ayrıca şikâyet üzerine üç günden on güne kadar disiplin hapsi ile cezalandırılabileceği hatırlatılacak.
  • Bu izahatta bulunulurken, hiçbir ebeveynin böyle bir ceza ile karşılaşmaması gerektiği, tarafların kişisel ilişki takviminin gözden geçirilmesi ve değiştirilmesi talebinde bulunabilecekleri ancak çocuğun üstün yararı aksini gerektirmedikçe bu aşamada mahkeme kararının yerine getirilmesinin zorunlu olduğu açıklanacak.
  • Bu izah ve açıklamaların olumlu karşılık bulmaması ve çocuğun mahkeme tarafından belirlenen görüşme takvimine uygun şekilde çocuk teslim mekanına getirilmeyeceğinin ifade edilmesi durumunda, sözlü olarak açıklanan bu uyarılar bir teslim emri düzenlenerek yazılı olarak da tebliğ edilecek.
  • Bu yazılı tebliğe rağmen teslim çocuğun üstün yararına aykırı olarak gerçekleşmez ise şikayet üzerine belirtilen prosedürler işletilecek.

ÇOCUK TESLİMİ VE ÇOCUKLA KİŞİSEL İLİŞKİ KURULMASINA İLİŞKİN İLAM VE TEDBİR KARARLARININ YERİNE GETİRİLMESİNE DAİR YÖNETMELİK

“Çocuk Teslimi Ve Çocukla Kişisel İlişki Kurulmasına İlişkin İlam Ve Tedbir Kararlarının Yerine Getirilmesine Dair Yönetmelik” 4 Ağustos 2022 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Bu düzenleme ile bir yıl içinde bu uygulamanın tüm ülkede yaygınlaştırılması öngörülüyor.

Editör: Mahmut Beyaz