AFAD, Türkiye’de modern afet yönetim sisteminin kurulmasında önemli bir kilometre taşı olan Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) kapsamında, 9-11 Ekim 2019 tarihleri arasında Kahramanmaraş merkezli ulusal deprem tatbikatı gerçekleştirdi. Tatbikatta, yerel ve ulusal düzeyde hizmet grubu planları, saha ekiplerinin kapasite ve yetenekleri ile Afet Yönetim ve Karar Destek Sistemi’nin (AYDES) işlerliği test edildi. Tatbikat, İçişleri Bakanı Sayın Süleyman Soylu, AFAD Başkanı Mehmet Güllüoğlu ve AFAD üst yönetimi tarafından eş zamanlı olarak Ankara’daki AFAD Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi’den de takip edildi. Tatbikat ile afet zararlarının azaltılması, afetlere karşı hazırlıklı olunması, afet anında hızlı ve etkili bir kurtarma, ilk yardım ve geçici barınma faaliyetlerinin yürütülmesi için tüm güç ve kaynaklarının birleştirilerek tek elden yönetilmesi amaçlandı. Tatbikatların başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesinin ardından görüş ve önerilere ilişkin Kahramanmaraş Valisi Vahdettin Özkan başkanlığında değerlendirme toplantısı düzenlendi. Kahramanmaraş Valiliği Fikret Kiraz Toplantı Salonu’nda düzenlenen toplantıya, Kahramanmaraş Büyükşehir Belediye Başkanı Hayrettin Güngör, Vali yardımcıları, kaymakamlar, ilçe belediye başkanları, Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Serdar Zabun, kurum müdürleri ve ilgililer katıldı.
Toplantıda tatbikata ilişkin görüş ve öneriler konuşulurken, eksiklikler ve yapılması gerekenler şu şekilde belirlendi;
“Muharebede ortak literatür geliştirilerek tüm birimlerin aynı telsiz kodlarını kullanmasının sağlanması. İl Afet Acil Durum Müdahale ekiplerinin yanında kamu kurumları, özel kurumlar, STK’ler ile gönüllüler yanında halktan katılmak isteyenlerin önceden tespit edilerek planda yer verilmesi ve koordinasyonun önceden sağlanması. Afet esnasında hizmet gruplarında yer alan görevlilerin kendilerinin ve yakınlarının afete maruz kalacağı göz önünde bulundurularak komşu illerdeki hizmet gruplarının yedek olarak belirlenmesi ve iletişim bilgilerinin alınması sağlanmalıdır.
SAĞLIK HİZMET GRUBU
- İl Afet Müdahale Planının halkın bilgisine sunularak anlatılması yararlı olacaktır.
- İl Sağlık Müdürlüğü tarafından verilen İlk yardım eğitimlerine kamu kurumu personeli ve STK’ların ilgisinin artırılması.
İL MÜFTÜLÜĞÜ
- Afet ve acil durumlarda insanlar manevi desteğe ihtiyaç duyabileceklerinden İl Müftülüğü tarafından ibadet yerleri temin edilerek personel görevlendirilmesi.
GIDA TARIM VE HAYVANCILIK HİZMET GRUBU
- TAMP kapsamında görevli personele periyodik olarak farkındalık eğitimleri verilmesi.
- Sahada çalışan personelin raporlamada kullandığı formların sadeleştirilmesi.
AFAD
- Bünyesinde barındırdığı insan potansiyeli göz önüne alınarak Milli Eğitim Müdürlüğünün ana çözüm ortağı olarak plana dahil edilmesi.
- Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi Yönergesinin tüm ilçelerde hazırlanarak uygulamaya hazır halde bulundurulması.
- Güvenlik hizmet grubunda emniyet ve jandarma birimlerinin birlikte ana çözüm ortağı olarak belirlenmesi.
ALT YAPI HİZMET GRUBU
İçme suyuna ait önemli detayların sayısal işletme planları hazırlanarak AYDES programına uyumlu hale getirilmesi.
- AYDES’ten gelen koordinatların hangi sistemde olduğunun belirtilmesi.
- AYDES girişlerinin sadeleştirilmesi
- Tatbikat öncesi AYDES programına isim listeleri oluşturulurken yerel düzeydeki destek çözüm ortaklarının eleman isimleri, ekipman girişi yapılmadığı gözlemlenmiştir.
- Sahada kullanılan hizmet grubu formlarının her hizmet grubu için daha anlaşılır hale getirilmesi.
JANDARMA KOMUTANLIĞI
- Helikopterle kurtarma alanından tahliye yapılacağı zaman, helikopterin oluşturduğu rüzgardan dolayı uçarak çevreye ve canlılara zarar verebilecek malzemelerin kaldırılması için yer görevlilerince tedbir alınması.
- Toplanma alanında bulunan Sahra Hastanesi'nin toplanma alanı dışında kurulmasının ve bu hastaneye uygun bir mesafede, standartlara uygun, helikopterin inişini kalkışını zorlaştırmayacak şekilde helikopter pisti kurulması.
- Hizmet gruplarının bulunduğu toplanma alanına herkesin çok rahat girebildiği, kötü niyetli insanların da bu alana gelebileceği değerlendirilerek tedbir alınması.
- Tatbikatta Lojistik Hizmet Grubunun toplanma alanında konuşlandığı, ancak enkaz bölgesinde (Sabancı Kültür Merkezi) konuşlanmadığı gözlenmiştir. Enkaz alanında görevli personelin iş temposu ve yoğunluğu göz önüne alındığında temel insani ihtiyaçların karşılanacak şekilde yapılanmaya gereksinim olduğu tespit edilmiştir.
- Enkaz alanında (Sabancı Kültür Merkezi) koordinasyonsuzluk gözlenmiş olup, çalışan ekiplerin vardiya saatlerinin ve çalışma yapan arama gruplarının sorumluluk sahalarının belli olmadığı görülmüştür.
- Tatbikat esnasında görevli personele psikolojik destek sağlayacak büyük sahra çadırı kurulmadığı ve konusunda uzman personel görevlendirilmediği gözlenmiştir. (Çadırda personelin moral motivasyonunu güçlendirecek hizmetler)
HABERLEŞME HİZMET GRUBU
- AFAD Müdürlüğü tarafından temin edilen telsiz cihazları önemli bir ihtiyacı gidermiştir. Ancak AFAD Müdürlüğü telsiz sisteminin sağlıklı olarak çalışabilmesi için mevcut JEMUS projesine entegre edilmesi acil bir ihtiyaç olarak tespit edilmiştir.
- Kurulan mobil baz istasyonlarının 3 operatör (TTMOBİL, TURKCELL, VODAFONE) aboneleri tarafından ortak kullanılabilmesi.
- Numara önceliklendirme sisteminin GSM operatörlerince hayata geçirilmesi. Afet ve Acil durumlar için belirli kullanıcılara VIP abone tanımlanması.
- GSM operatörlerinin bina üzerinde ve kulede bulunan istasyonları için deprem, sel ve toprak kayması vb. afetlere karşı dayanıklılık fizibilite çalışmaları yapmasının zorunlu kılınması.
- Konuşlanma ve toplanma alanlarında ücretsiz internet hizmetlerinin sağlanması. AFAD Başkanlığı tarafından süreçlerin protokole bağlanması.
- Alınan talimat kapsamında GSM operatörleri tarafından yapılan SMS uyarısı haberleşmenin yoğunluğunu olumlu yönden etkilemiştir. Bu uygulamanın devam ettirilerek benzer uygulamaların devreye alınması.
- İlimizdeki kritik kurumların ( AFAD, Valilik, İl Sağlık Müdürlüğü, Emniyet, vb. ) mutlak surette sabit altyapılarının santral ve güzergah yedekliliğinin sağlanması, kesintiden min. Seviyede etkilenmesini sağlayacaktır.
- İl Geneli Wi-Fi ağıyla kapsama alanı oluşturarak afet durumunda oluşacak mobil kesinti anında alternatif iletişim altyapısı oluşturulması.
- Konuşlanma alanlarının sürekli olarak hizmet verecek şekilde aktif tutulması, toplumun her kesiminden konuşlanma alanlarına ziyaretler planlanarak farkındalığın artırılması.
HASAR TESPİT VE ENKAZ KALDIRMA HİZMET GRUPLARI
Beyaz masaya düşen talepler, Hasar tespit unsurlarına iletimi, saha ekiplerinin olay yerinde yapmış olduğu tespitlerin AYDES üzerinden veri gerişlerinin yapılması, ancak tatbikatın ikinci günü saat 14:30’da sağlanmaya başlanmıştır. AYDES üzerinden yapılan görevlendirmeler tatbikatın gerçek zamanlı uygulanan birinci gününe yeterli uyum sağlanamadığı, görevlendirmelerin yetersiz personel ve açılan hasarlı bölgelerin birinci günü tam olarak yansıtacak şekilde kurgulanamadığından kaynaklandığı düşünülmektedir.
ULAŞTIRMA HİZMET GRUBU
- TAMP planının daha sadeleştirilerek Hizmet Grubu sayılarının azaltılması ve yaptığı görev çalışma konuları birbirine yakın grupların birleştirilerek hareket kabiliyetinin artırılması, İlde Şubesi olmayan Bölge Teşkilatlarının o İldeki aynı Bakanlığa bağlı en yakın Kurum eliyle hizmetlerin yürütülmesi.
- Her hizmet grubunun kendi hazırladığı planları sahada uygularken görülen sorunları kendi planlarına yansıtarak planda güncelleme yapılması iyi olacaktır.
Hizmet grupları yöneticilerinin yedeklerinin belirlenmesi düşünüyorum.
VALİ YARDIMCILARININ ÖNERİLERİ
- AYDES kullanıcıları stratejik personel olup, bunların ve yedeklerinin yetenekli kişilerden seçilmesi ve değiştirilmemesi.
- İl ölçeğinde oluşturulan hizmet gruplarının ilçe düzeyinde de oluşturulması.
EMNİYET MÜDÜRLÜĞÜ
- İyi bir muhabere ağı kurulması.
- Megafon ses düzeneği kurulması.
- Kurtarma ekibine eğitimli köpek temin edilmesi.
- Kurtarma personeline daha fazla sayıda kadın personel dahil edilmesi,
Afet durumunda görevlendirilecek personele ilk yardım eğitiminin verilmesi.
PSİKO-SOSYAL DESTEK GRUBU
- Psikososyal Destek ekibi tarafından kolluk kuvvetlerine belirli aralıklarla eğitim verilmesi.
VALİ VAHDETTİN ÖZKAN’IN ÖNERİLERİ
- İl Afet ve Acil Durum Müdahale Planı kapsamında ilçelerde yapılan çalışmaların birleştirilerek tek rapor haline getirilmesi.
- İl genelinde, okullarda, ailelerde, kurumlarda v.b. deprem ve afetlerle ilgili toplumsal farkındalık oluşturacak eğitim çalışması yürütülmesi.
- Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü koordinesinde yapı stoğu analizi yapılarak alınması gereken önlemler ve yapılması gereken çalışmaların belirlenmesi.
- Bilgi teknolojilerinden azami derecede faydalanılması ve bu teknolojileri kullanabilecek yetkin personel görevlendirilmesi.
- Tüm kurumlar tarafından, olası afetlerle ilgili yıllık plan hazırlanarak AFAD desteğiyle ile her düzeyde tatbikatlar yapılması.
- Afet sonrası yaşanabilecek iletişim ve ulaşım aksaklıkları çerçevesinde alternatif planlar oluşturulması.
- İl Afet ve Acil Durum Müdahale Planının bu tatbikat sonrası yapılacak değerlendirmeler neticesinde güncellenmesi.
- Sektörel, kurumsal ve kişi bazında il genelinde iş bölümü yapılarak, ön hazırlık yapılması.
STK’lerin koordinasyonunun sağlanması, görev ve yetki alanlarının netleştirilmesi.
(Haber: Tuğçe Kayar)
