Çok uzun yıllardır Kahramanmaraş’ın en büyük sorunları arasında yer alan Aksu çayı, zehirlenmeye devam ediyor. Fabrikaların pis sularının atıldığı ve kış ayı içerisinde sır barajına kadar ulaşan kirliliğe Büyükşehir Belediyesi el koymuştu. Yasası ve sorumluluğu olmamasına rağmen fabrikaların pis suları için atıksu arıtma tesisi yapımına başlanacağı ve bu kirliliğin biteceği bildirilmişti. Manşet Gazetesi, Kahramanmaraş Büyükşehir Belediye Başkanı Fatih Mehmet Erkoç, AK Parti Milletvekilleri, CHP Milletvekili Ali Öztunç, Kahramanmaraş Valiliği ve kent kamuoyu bu konunun üzerine eğilince fabrika sahipleri atıksu yapımı için kendilerine düşeni yapmaya tamam dedi. Bunun üzerine Kahramanmaraş Büyükşehir Belediye Başkanı Fatih Mehmet Erkoç, tesis için görüşmelere başladı.
ERKOÇ SÖZÜNÜ VERMİŞTİ
Konu hakkında bir açıklama yapan Kahramanmaraş Büyükşehir Belediye Başkanı Fatih Mehmet Erkoç: “Burada herkesin beklediği ve merak ettiği olay ‘dere.’ Bu dereyi biz biliyoruz, milletvekillerimizle beraber bu konuda çok yoğun çabalar gösterdik. Büyükşehir’in bütçesinde, evsel atıkların arıtımı ile ilgili bir bütçe var. Biz bununla bir ilgili 130 milyon değerinde bir atık su arıtma tesisi yaptık. Şehrin atıklarını, evlerimizde kullandığımız tuz ruhu, çamaşır suyu gibi maddelerin hepsini arıtan bir tesis bu. Sanayi tesisleri ile ilgili olan sorun devam etmektedir. Bu konu hemen hemen her gün benim gündemimde. Sanayicilerle defalarca görüşme yaptık, toplantılar yaptık ve fizibilite raporları hazırladık. Sanayi için atık su arıtma tesisi belediye yasasında ve bizim bütçemizde olmayınca bu iş bizim işimiz değil deyip kenara çekilmiyoruz tabi. Bir siyasetçi olarak Vatandaşımızın, sağlıktan eğitime her bizim işimizdir. Ortada kanuni bir durum olduğu için biz bunu milletvekillerimizle, genel başkan yardımcımızla el ele vererek bir sonuca ulaştırma çalışıyoruz.
DİLE GETİRİLDİ
Sayın Cumhurbaşkanımızın Kahramanmaraş meydanlarında bu konuyu dile getirdi ve bizlerde buradan yola çıkarak resmi prosedür kısmını halletmeye çalışıyoruz. Bu proje yaklaşık olarak 200 trilyonluk bir proje. Projenin arsası ve yeri de ayarlandı, ön çalışması da yapıldı. Bu sorunun hızlı bir şekilde çözülmesi için bizler burada gerekli alt yapıyı oluşturmaktayız. Biz tüm şehrin, ilçelerimizin de dâhil atık sularını arıtıyoruz ama bu sanayi atıkları farklı bir durum. Bizim tesislerimizde evlerimizin deterjan, kanalizasyon gibi atıkları arıtılmakta ama sanayi atıkları için farklı bir arıtım tesisi gerekiyor. Bu tesislerin denetimlerini belediye olarak, çevre ve şehircilik il müdürlüğünden biz devralmak istiyoruz. Bu konuyu daha önceki bakanımıza sözlü olarak iletmiştik ve yeni dönemde de milletvekillerimiz aracılığıyla bu konuyu yine gündeme getireceğiz” şeklinde konuştu.
YAPILAN ARAŞTIRMALAR NE DİYOR
Öte yandan gazetemiz muhabirinin Ankara Üniversitesinden çeşitli akademisyenlerin araştırdığı ve kitap haline getirdiği kaynaktan elde ettiği bilgiler ise şöyle: “Akdeniz Bölgesi’nin Adana Bölümü’nde yer alan Kahramanmaraş, hızla gelişen bir
şehrimizdir. Şehirsel nüfus hızla artarken şehirsel mekan genişlemiş, geleneksel el sanatları yerini hızlı bir şekilde tekstil ağırlıklı fabrikalara bırakmıştır. Şehrin özel konumu nedeniyle endüstri alanları daha çok akarsuların da içerisinde bulunduğu ovada yoğunlaşmıştır. Verimli ovada ilaçlı ve gübreli zirai faaliyetler de yoğunluğunu sürdürmektedir. Akarsuların evsel ve
endüstriyel atıklar için bir araç gibi görülmesi, akarsularda aşırı kirlenme yönünde baskı yapmaktadır. Ayrıca şehir ve çevresinde su kullanımına olan ihtiyaç artmış, temiz su temini ve atıksular bir problem olarak ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada, Kahraman Maraş Şehri yakınlarında Aksu Çayı ve kollarındaki evsel ve endüstriyel kaynaklı kirlenmenin boyutları araştırılmıştır.
CANLI HAYATI
Canlı hayatının devamını sağlamada temel unsur olan su, doğal kaynakların en önemlilerinden birisidir. Suyun kalitesinin ve ortamında doğal dengesinin bozulması su kirliliği olarak kabul edilmektedir. Başlıca kullanım yerleri tarım ve endüstri alanlarıyla evsel gereksinimler olan suyun, potansiyel kullanımını kalitesi belirlemektedir. Evlerde kullanılan su, sağlığa zararlı maddeleri, hastalık yapan ajanları ve ağır metal gibi maddeleri içermemeli, tadı ve kokusu güzel olmalı, tesisatlar ve ev aletlerine zarar vermeyecek nitelikte olmalıdır. Endüstri ve tarımsal alanlarda da kullanılan suyun niteliği amaca göre farklılıklar göstermektedir. Gelişen medeniyet günümüzde su kullanımını artırmıştır.
ATIKSU İHTİYACI
Artan su ihtiyacı su kaynaklarının sınırsız kullanımı ve atıksuların problem olarak ortaya çıkmasına neden olmuştur. Birçok az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde atıksular temizleme işlemine tabi tutulmadan akarsulara boşaltılmaktadır. Bu durum akarsularda kirliliğin boyutlarını kontrol edilemez seviyeye çıkardığı gibi akarsulardan yeterince faydalanmayı da sınırlandırmaktadır. Su kirliliğine neden olan etmenler genel olarak evsel ve endüstriyel kökenli atıksular şeklinde sınıflandırılabilirse de, su kirlenmesi çok daha karmaşık bir karaktere sahiptir. Evsel kökenli atıksuları; mutfak, banyo ve diğer temizlik amaçlı kullanılan sular ile kanalizasyon suları oluştururlar. Kanalizasyon atıksuları içerisindeki patojen mikroorganizmalarla akarsular büyük oranda kirlenmektedir (Ayrıca suların biyolojik kirlenmesinde, yüksek oranda kirletici olan, mandıra, şeker fabrikaları gibi gıda sanayilerinin de önemli yeri vardır. Endüstriyel aktiviteler sonucu oluşan ve hiçbir ekonomik değeri olmayan organik ve inorganik zehirli madde atıklarının meydana getirdiği su kirliliğe endüstriyel kirlilik denilmektedir Endüstriyel atıklar, miktarı ve kirletici türü bakımından olduğu kadar, doğal olmayan bileşimleri bakımından problemli atıklardır. Tarımda kullanılan azotlu, fosfatlı ve nitratlı gübrelerle, benzine katılan kurşun türevleri, endüstri tesisleri tarafından sulara boşaltılan bakır, çinko, krom, nikel ve kadmiyum gibi zehirli elementler, sülfitçe zengin kağıt sanayii atıksuları, akarsular için ciddi kirlilik kaynağı oluşturmaktadır.
TEHLİKELİ
Birçok gelişmiş veya az gelişmiş ülkelerde arıtma tesisleri kurulmadan, akarsuların kentsel atıklar için bir araç gibi kullanılması kamu sağlığı açısından tehlikeli sonuçlar doğurmaktadır. Kirli sular içerdikleri patojen bakteriler ve toksik maddeler nedeniyle önemli bir hastalık kaynağıdır. Nüfusun şehirlerde aşırı yoğunlaşması, içme sularına kanalizasyon sularının karışması yada buralarda yaşayan nüfus için yeterince temiz suyun temin edilememesi, bütün dünyada olduğu gibi ülkemizde de en önemli çevre ve halk sağlığı olarak çözümlenmeyi bekleyen sorunlardandır.
Akdeniz Bölgesi’nin Adana Bölümü’nde yer alan Kahraman Maraş, son yıllarda her bakımdan hızla gelişen bir şehrimizdir. Şehir, son yirmi yıl içerisinde gerek alansal ve gerekse nüfus olarak yaklaşık iki kat büyümüştür. Günümüzde şehir nüfusu ile yaklaşık 45 kilometrekare alan kaplamaktadır. Şehirde mevcut olan geleneksel el sanatları, yerini hızlı bir şekilde tekstil ağırlıklı fabrikalara bırakmıştır. Sahada 201’i tekstil endüstrisi kollarında, 50’si metal eşya endüstrisi alanlarında, 15’i gıda, 5’i kimya, 3’ü kağıt sanayi alanlarında olmak üzere çok sayıda endüstriyel tesis faaliyet göstermektedir.
ÖZEL KONUM
Şehrin özel konumu nedeniyle bu endüstri alanları daha çok akarsuların da içerisinde bulunduğu ovada yoğunlaşmıştır. Şehir çevresindeki verimli ovada ilaçlı ve gübreli zirai faaliyetler sürdürülmektedir. Bütün bu gelişmeler şehir yakınında yer alan akarsularda aşırı kirlenme yönünde baskı yapmaktadır. Şehir ve çevresinde su kullanımına olan ihtiyaç artmış, pahalı su temini projeleri başlatılmıştır. Sularının büyük bir kısmını Engizek Dağı’nın güney doğusundaki karstik kaynaklardan alan Aksu Çayı, birçok derelerin sularını da alarak Maraş Ovası’nda Sır Baraj Gölü’ne dahil olmaktadır. Yaklaşık 1740 kilometrekarelik bir sahanın sularını drene eden Aksu Çayı’nın yıllık ortalama debisi 10.6 miliküp saniyedir. Aksu Çayı, Kahramanmaraş şehri yakınlarından geçerken kentsel, endüstriyel ve tarımsal alanlardan geçen Karasu Deresi, Ekenez Suyu ve Oklu Dere’nin sularını almaktadır. Temiz içme ve kullanma suyuna ihtiyacın artmış olduğu günümüzde, Kahraman Maraş çevresinde yer alan su kaynaklarının potansiyeli ve niteliklerinin bilinmesi önem arz etmektedir. Bu amaçla çalışmada, Aksu Çayı ve ona dahil olan son üç kolunda, insan ve faaliyetleri sonucu ortaya çıkan bakteriyolojik ve ağır metal kirliliğinin boyutları incelenmiştir. Akarsular üzerinde belirlenen noktalardan alınan su örneklerinde insan kaynaklı kirlenmenin göstergesi olan 95 koliform ve fekal koliform kirlilik oranları araştırılmış ve sulardaki evsel, endüstriyel ve zirai ağır metal kirliliğinin yoğunluğu belirlenmiştir.
BEŞ İSTASYON
Çalışmada evsel, endüstriyel ve zirai kirliliğin olduğu düşünülen Aksu Çayı ve kolları
üzerinde beş istasyon belirlenmiştir. Bu istasyonlardan Aksu (I) istasyonu, şehir çöplüğünün yanında Aksu Çayı üzerinde bulunmaktadır. Burada Aksu Çayı’nı kirletici olarak şehre ait katı atıkların döküldüğü şehir çöplüğü yer aldığı gibi (foto 1), buradan önce çeşitli kaynaklarla kirlenmiş dereler akarsuya karışmaktadır. Erkenez istasyonu, bir kısım endüstri tesislerinin sulu atıklarını ve mezbahane atıklarını taşıyan Erkenez Suyu üzerinde yer almaktadır”
Haber: Mustafa Kılınç
