Çevre Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapan Kanun'da yer alan düzenleme uyarınca, 1 Ocak 2019’dan itibaren plastik alışveriş poşetlerinin en az 25 kuruştan satılması uygulaması, iki günde tüm Türkiye’nin en dikkat çeken ve yorum yapılan konularından birisi oldu. Yetkililerin yaptığı duyurulara rağmen iki günde marketlere giden bazı vatandaşlar, yasaya tepki gösterdi. Uygulama ile çevrenin korunması, çevre kirliliğinin önlenmesi ve giderilmesi için plastik poşet, plastik ambalaj kullanımının azaltılması amaçlanırken, yasaya göre, plastik battal boy poşetler bundan sonra en az 25 kuruşluk fiyatla tüketicilere satılacak. Ücretsiz poşet veren işletmelere cezai işlem uygulanacak. Bu durum bazı büyük marketlerin fırsatçılığını konuşturmasına olanak sağlarken, konuyla ilgili bilgi kirliliği olduğunu Kahramanmaraş’ta kağıt ve ambalaj sektöründe hizmet veren Özbilir Ambalaj iş yeri sahibi İş adamı Celal Özbilir gazetemize anlattı. Özbilir, “Sanki bütün poşetler ücretliymiş gibi gösterilip hükümete zarar vermeye çalışılıyor fakat durum böyle değil. Poşetlerin ücretli olmasında bazı istisnai durumlar var, vatandaşlarımız bunlara dikkat etmeli ve özellikle fırsatçılık yapan büyük marketlere tepki göstermeli” dedi.

“BÜYÜK MARKETLER FIRSATA ÇEVİRİYOR”

Poşetlerin doğayı koruma amacıyla ücretli olmasının güzel bir durum olduğunu fakat olumsuz yönlerinin de bulunduğunu belirten Özbilir, “Poşetlerin doğaya karşı korunma amacıyla ücretli olması güzel bir durum ama özellikle büyük marketlerimiz kanunda çift kat kalınlığı 15 mikron ve üstünde olan, 500x350 milimetreden büyük poşetlerden para alabileceklerdir. Onun altında kalan yani küçük ve orta boy dediğimiz poşetler kanun kapsamı dışında bırakılmıştır. Bu durumu Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum da açıklamıştı. Bu konuda yeniden bir düzenleme yapıldı, önceden bütün poşetler ücretliydi. Zaten yerel marketlerimiz küçük, orta yada büyük poşetlerden para almıyor. Bir de kanunda ekmek, sebze, meyve, peynir, zeytin, hayvansal gıda gibi açıkta satılan gıdaların hijyenini korumak amacıyla zaten para alınmayacağı belirtiliyor. Büyük firmalar örneğin poşetin kilosunu bizden 10 TL’ye alıyor, sonrasında ise bunu fırsata çeviriyorlar. Bu şekilde satmasıyla birlikte 10 TL’ye aldığını 60 TL’ye satıyor” dedi.

“BİLGİ EKSİKLİĞİ VAR, SİYASİ MALZEME YAPIYORLAR”

Bilgi eksikliği olduğunu, ücretli poşet uygulamasında istisnai durumların bulunduğuna dikkat çeken Özbilir, “Halk arasında da bilgi eksikliği var, bunu daha iyi anlatmamız gerekiyor. Özellikle de bu konuyu siyasetin de malzemesi yapmaya çalışanlar var, bazı medya kuruluşları ve sosyal medya hesaplarında durumun içini bilmeyen insanlar poşetlerin tamamen paralı olduğu gibi bir algı oluşturuyor. Bu algıyla da hükümeti sıkıştırmaya çalıştırıyorlar. Poşetlerin tamamı ücret değil yani. Zaten yasa ekmek, sebze, meyve, peynir, zeytin, hayvansal gıda gibi açıkta satılan yiyecekler için poşetlerin ücretsiz olduğunu fakat en son kasaya gelindiğinde battal boy poşete malzemelerini koymak istediğinde müşteri o halde para alınabilecek” ifadelerini kullandı.

“KÜÇÜCÜK ÜRÜNLERİ BÜYÜK POŞETLERE KOYUYORLAR”

Bazı büyük firmaların fırsatçılık yaptığına dikkat çeken Özbilir, “Ama bazı büyük firmalar bunu fırsata çevirip, küçücük bir malzemeyi bile battal boya koyup ondan para almak için böyle bir çaba içerisine giriyorlar. Bu gerçekten daha kötü bir durum hem vatandaş mağdur oluyor hem de israfın önüne geçelim derken daha çok israf ediliyor. Adam küçücük bir ürün olsa küçük poşete konulunca ondan para alınamayacağını bildiği için kasaya geldiğinde büyük poşet veriyorlar. Bir tane küçük ampul, küçük boy poşete gireceği yerde bu sefer battal boy poşete gidiyor. Bu da yine doğaya zarar veriyor” dedi.

“HALKI BEZ ÇANTALARA YÖNLENDİRMELİLER”

Yasanın caydırıcı bir tedbir olmasının yanı sıra farklı çalışmalar yapılabileceğine de değinen Özbilir, “Aslında hükümetimizin poşetleri paralı yapması caydırıcı bir tedbirdir, doğayı korumak da güzel bir düşüncedir ama bunu büyük marketler fırsata çevirmeye çalışıyor. Bunun yerine zaten caydırıcı olarak marketlerde bez torba ya da bez çanta gibi şeyler kullanılmaya başlansa daha iyi olur. Marketler öncelikle poşet yerine bez torba ya da bez çanta vermeli, devamında poşetten para almalı. Burada büyük marketler bunu fırsata mı çevirmeye çalışacak yoksa alternatif ürünler var bir kere bunu satın alın devamında sürekli bunu kullanırsanız daha iyi olur diyebilecekler mi? Kanunda o da var, 1,5 TL ile 5 TL arasında satılacak bez çantalara halkı yönlendirmesi gerekiyor firmaların. Aslında bu yasadaki amaç da insanları onlara yönlendirmek. Firmaların bunu yapması gerekiyor. Sadece küçücük bir şeyi alıp, standart büyüklükteki battal boy poşete koyduğu zaman bu daha çok doğaya zarar verir, bir tane poşet yerine daha çok poşet gitmiş olu. Bu yasa sektörümüzü tabi ki olumsuz etkiler ama şahsi olarak çeşidimiz çok olduğu için o kadar etkilenmeyebiliriz. Fakat sadece bu sektörden ekmek yiyen insanlarda var onlar büyük zarar görecektir ama doğayı korumak adına yapacak da bir şey yok gibi görünüyor” şeklinde konuştu.

BAKAN KURUM’DAN İSTİSNA AÇIKLAMASI

Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, plastik poşetlerin satışı, beyanı, geri kazanım katılım payı tahsil ile izleme, kontrol ve denetimine ilişkin hususların düzenlendiği plastik poşetlerin ücretlendirilmesine ilişkin usul ve esasları hakkında bilgi verdi. Kurum, bir pet şişenin bin yıl, cam şişenin 4 bin yıl, metal kutunun 10 yıl, plastik poşetin 400 yıl ve pillerin ise 300 yılda doğaya karıştığını belirterek, “Plastik poşetlerin yapıları gereği sadece yüzde 1'i geri dönüştürülebiliyor. Bir plastik poşetin ger dönüşümü ise yeni bir tane üretmekten daha pahalıya geliyor” dedi.

Son yapılan değişiklikle 1 Ocak’ta başlayan uygulamaya bazı istisnalar getirildiğine dikkat çeken Çevre ve Şehircilik Bakanı Kurum, son yaptığı açıklamada; “Marketlerde ekmek, sebze, meyve, peynir, zeytin, hayvansal gıda gibi açıkta satılan gıdaların hijyenini korumak amacıyla kullanılan çift kat kalınlığı 15 mikron ve altında olan, 500x350 milimetreden küçük poşetleri kapsam dışında bıraktık. Ayrıca tekstil ürünü çok kullanımlık poşetler, petshoplardaki canlı sucuk hayvan satışında ve bazı bitkilerin satışında kullanılan sapsız poşetler, kuru temizleme, lostra ve benzeri iş yerleri gibi sadece hizmet verilen fakat ürün satışı gerçekleştirmeyen yerlerde verilen poşetler, kargo poşetleri ile gümrüksüz mağazalarda kullanılan özel poşetleri de tüketicilerimiz uzaktan satışlar dahil, ücretsiz olarak temin etmeye devam edecek” açıklamasında bulundu.

(Haber: Ahmet Güneçıkan)

Editör: Mahmut Beyaz