13 yıldır Kahramanmaraş'ın merkez Onikişubat ilçesine bağlı Döngel Mahallesi'ndeki Direkli Mağarası'nda kazı çalışmalarını yürüten Erek, yaptığı açıklamada, jeolojik anlamda iki büyük kıta çarpışması sırasında meydana gelen bir coğrafya. Arap Yarımadası, Anadolu Platosunun çarpışması sırasında meydana gelen ve Güney Doğu diye bahsettiğimiz alanın oluşmasında gerekse bu Akdeniz coğrafyasının büyük dağlık silsilesinin oluşmasında etken olan bir yer. Çok etken bir jeolojik bir yapılanmanın olduğu yer. Aktif bir jeolojik yapılanmanın olduğu bir yer. Bu sebeple bölgenin yeraltı su kaynaklarının çok ciddi anlamda o dönemlerden itibaren ortaya çıkmış olması öncelikle olarak bitki ve hayvanın, arkasından da bu zenginliğin içine gelen insan tarafından keşfedilmiş olmasıyla kültürlerin bir yayılım alanı olarak karşımıza çıkması söz konusu. Sürpriz olmamakla birlikte bunlardan en önemlisi Göbeklitepe'nin keşfi ve oranın kazılarıyla ortaya çıkan, ünlenen bir yer olması. Bunun yanında Domuztepe, Direkli Mağarası, Hallan Çemi, Nevali Çori bunlar hep bilinen, kazıldıkları dönem içerisinde ünlenen ve isim yapmış yerlerdir. Zaman içinde popülaritesi artan her yer daha insanların gözünün önüne çıktığı zaman eski çabucak unutuluyor. İnsanlık tarihi bir tarihsel kronoloji dizinidir.
Bu dizinin içerisinde bir önceki bir sonrakinin alt yapısını hazırlar. İşte Direkli Mağarası bu alt yapılardan bir tanesidir. Direkli Mağarası'nın insanlarının en önemli özelliği bölgeler arasında çok hareketliler. Çünkü bütün geçimleri, ekonomik yapılanmaları avlanma ve toplanma üzerinedir. Bunlara konar göçer diyemezsiniz. Konar göçer ekonomik yapılanması başkadır. Direkli Mağarası, bir topluluğun toplu olarak hareket edip günlük hayatını idame ettirmede, üremede, bir takım sosyal organizasyonlarını gerçekleştirmedeki yaşam modelini ifade eder. Ama Göbeklitepe insanın daha sosyal bir organizasyona sahip olmaya başladığı bir dönemdir. Kendi içindeki döneminin çok önemli temsilcisidir. Göbeklitepe'nin bir sonrasındaki aşamasında ise o dönemin kendine göre toplumsal organizasyonu ekonomik yapılanması cereyan eder. Direkli Mağarası ile Göbeklitepe'nin tarih olarak eskiliğini karşılaştırırsanız, Direkli Mağarası'nın şuanki tabakalarının tarihi Göbeklitepe'den daha eskidir. Ama Göbeklitepe'de kendi içindeki kazılardan eski ama nitelik olarak onlardan çok daha sosyal organizasyona sahip. Direkli Mağarası şuanda 10. arkeolojik seviyenin kazısına başlandığı için tarihleri milattan önce 13 bin 200'e kadar uzanmaktadır. 2 bin sene de milattan sonrayı koyarsanız yaklaşık bir 15 bin yıllık bir insanlık tarihinin geçmişine sahiptir. İnsanlar topluluk halindeki yaşam modellerini, daha sonra da hane tipi ekonomiye geçerek ki Göbeklitepe bunlardan biridir. Hane tipe ekonomiye geçtiklerinde, bir hanenin içerisinde yaşayan insanların günlük hayatını idame ettirecekleri ekonomik girdileri elde etmeye çalışılan durumu ifade etmektedir. Göbeklitepe böyle bir şey. Büyük bir topluluğu değil hanenin topluluğunu ifade eder ama buradaki küçük bir topluluğun kendi başına bütün girdilerini yani Direkli Mağarası'ndaki insanların bireysel anlamda geliri yoktur, topluluk anlamda geliri vardır.
Göbeklitepe insanlarının ise hanenin ekonomisi vardır topluluğun değildir. Aradaki farklılık budur. Bu sebeple sosyal organizasyonlarında çeşitlenme daha karmaşık bir yapı olması çok doğaldır. Bu anlamda Kahramanmaraş'tan Göbeklitepe'ye uzanan bir istikametin içinde farklı zamanlara ait kültürel yapılanmaların bulunması da söz konusu olabilir. Eskilik ve yenilik meselesi o kendi dönemi içerisindeki kültürlerin ne kadar iyi yapılandığıyla alakalıdır. Direkli epipaleolitiğin iyi yapılanan bir mağara iskanı, Göbeklitepe ise Akeramik Neolitiğin içinde iyi yapılanmış bir topluluğun yapılandığı iskan yeridir. Her ikisi de kendi dönemi içerisinde ayrı ayrı öneme sahiptirler.
Göbeklitepe ile Direkli arasında 3 bin yıllık bir tarihsel fark vardır. Çok ciddi yapılan bir farktır. 2-3 bir yıllık zaman dilimi içerisinde insanlar çok hızlı kültürel ve endüstriyel anlamda evrimlenmiştir.
Direkli Mağarası çeşitli taştan yapılmış yapılarıyla ön plana çıkmakta. Bu seneki kazılar yeni başlamış olmasına rağmen farklı nitelikte bir yapı saptadık.
AA
