Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) tarafından Türkiye’nin sınır güvenliğini korumak ve bölgede oluşabilecek herhangi bir terör koridoruna müsaade etmemek amacıyla Suriye’nin Doğusunda başlattığı ‘Barış Pınarı Harekatı’na ABD ve Rusya ile varılan mutabakatlar neticesinde ara verilmişti. Peki, dünyanın iki süper gücü ile varılan mutabakatlar ne anlama geliyor? İşte bu sorunun yanıtını KSÜ İktisadi İdari Bilimler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Tunç verdi.
Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Tunç’un ABD ve Rusya ile varılan mutabakatlara ilişkin değerlendirmeleri şu şekilde;
DENGELEME POLİTİKASININ BAŞARISI VE BARIŞ PINARI
Türkiye’nin özellikle son dönemde uygulamaya koyduğu dengeleme politikasının dış politikaya yansıdığını görmekteyiz. Türk Dış Politikasına uzun yıllar boyunca hâkim olan ve hala etkilerinin bir şekilde devam ettiği “batı yanlısı” dış politikadan artık sadece dünyanın veya dengelerin batıdan olmadığı düşüncesi ve gerekliliğiyle batı dışı politika arayışlarına ve ilişkilere girilmeye başlanmıştır. Bu açıdan doğu-batı köprüsü ve sentezinde yer alan ülkemizin bu durumu dengelemesi ve bunun oluşturacağı faydalardan yararlanması önemli bir gelişmedir.
“ABD 120 SAAT İSTEMİŞTİ”
Barış Pınarı harekatınınbaşlatılmasıyla birlikte “Doğu Fırat” konusunda kararlılığını ve azametini gösteren TürkiyePKK (PYD-SDG)’ya ağır bir darbe indirmiş ve Resulayn ile Tel Abyadarasında kalan bölgeyi hedefler doğrultusunda teröristlerden temizlemiştir. Bunun üzerine PKK’lılara binlerce tır silah ve mühimmat veren ABD’nin başkan yardımcısı ve dışişleri bakanı (harekattan sadece 8 gün sonra) Türkiye’yegelmiş ve “Güvenlikli Bölge” konusundaTürkiye’nin haklılığını kabul etmek zorunda kalmışlardır. Türkiye ile ABD arasında 13 maddelik mutabakat imzalanmıştır.Bu açıdan teröristler adına Türkiye’ye teminat vererek destekledikleri teröristlerin“Türkiye’ninDoğu Fırat’ta benimsediği 32 kilometre derinlikli bölgenin dışına çıkacağını” söylemişlerdir ve bunun içinde 120 saat istemişlerdir.
“TÜRKİYE CİDDİ BİR SINAV VERDİ”
Resulayn ve Tel Abyaddışında kalan Kamışlı ve Ayn El Arap (Kobani) ise Rusya Federasyonuyla görüşüleceği ABD ile yapılan mutabakatta konu olmuştur. Bu açıdan sayın cumhurbaşkanımızınRusya Federasyonu başkanı V. Putin’in daveti üzerine Rusya-Soçi’yegitmiş ve burada da 12 maddelik bir mutabakatimzalanmıştır. Kamışlı hariç olmak üzere Rusya ile derinlik ve genişlik konusunda anlaşmaya varılmıştır. Bu açıdan ele alındığında Türkiye ciddi bir sınav vermiş, sınırları ve bulunduğu bölge konusunda hem müdahil olacağını ve hem de kararlılığını göstermiştir. Varılan her iki mutabakata genel bir açıdan bakıldığında;Suriye’nin geleceği konusunda Türkiye’nin söz sahibi olacağı ve oyunun dışına itilemeyeceği anlaşılmıştır. Daha önceden de ifade ettiğim gibi
“Barış Pınarı” ile hedeflenen 30-32kilometrelik derinlik ile Türkiye öncelikle;
- Sınır Güvenliğini Sağlayacak,
- Terör İhracının Önüne Geçilecek,
- Terör Koridorunun Oluşmasına Engel Olunacak,
- Bu Bölgede Yaşayan Mazlum İnsanların Güvenliği Sağlanacak,
- Türkiye’de Yurtlarından Edilen Suriyelilerin Bir Kısmı Vatanlarına Dönebilecek
- Suriye’nin Geleceği Konusunda Söz Sahibi Olunacak.
“ARAP BAHARI SÜRECİ SURİYE’DE DÜĞÜMLENDİ”
Bu amaçlar doğrultunda Türkiye’nin emin adımlarla ilerlemesi ama özellikle iki süper güç ile yaptığı dengeleme politikasında dikkatini başka yöne çevirmemelidir. Unutmayalım ki bir tarafta ABD diğer tarafta Rusya Federasyonu bulunmaktadır ve de Arap Baharı süreci Suriye’de düğümlenmiş ve çözümü de burada olacak ve ayrıca dünyadaki süper güçlerin birbirini Suriye’de ölçüp biçtiğini unutmamalıyız.
ABD İLE VARILAN 13 MADDELİK MUTABAKATTA ÖNE ÇIKANLAR
- TSK, Barış Pınarı Harekatı'na 120 saatliğine ara verecek, YPG güçleri güvenli bölgeden çekilecek
- Türkiye ve ABD, Suriye'nin kuzeydoğusunda IŞİD ile mücadele faaliyetlerine devam edecek. Bu anlaşma önceden IŞİD kontrolünde olan alanlarda yaşayıp yerinden edilen şahıslar ile alıkoyma merkezleri hususlarında uygun şekilde gerçekleştirilecek eşgüdümü de içerecek.
- ABD, Türkiye'ye yaptırımları durduracak ve yeni yaptırım uygulamayacak
- Oluşturulacak "Güvenli Bölge"de Türk askerinin kontrolünde olacak, TSK bölgedeki tüm meskun mahal sakinlerinin dirliği ve güvenliğini sağlayacak
- YPG'den ağır silahlar toplanacak, YPG tahkimatları ile tüm muharip mevzileri kullanılmaz hale getirilecek
- ABD ile Türkiye, güvenli bölgenin uygulanmasında eş güdümü artıracak
- ABD ile Türkiye, Suriye’nin siyasi birliği ile toprak bütünlüğü taahhüt eder, her iki ülke de Suriye ihtilafını Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 2254 sayılı kararına uygun şekilde sonlandırmayı hedefleyen, BM öncülüğündeki siyasi sürece olan bağlılıklarını yineler
- Barış Pınarı Harekatı’na ara verildiğinde ABD, 14 Ekim 2019 tarihli Başkanlık Kararnamesi uyarınca hayata geçirilen yaptırımlara ilavelerini getirmeme ve Kongre nezdinde uygun şekilde çalışmalar ve istişareler yürüterek Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 2254 sayılı kararı doğrultusunda Suriye’de barış ve güvenliğin teminine dönük kaydedilen ilerlemenin altını çizmek hususunda mutabık kalır. Barış Pınarı Harekatı 11. paragraf uyarınca durdurulduğunda, yukarıda bahsi geçen Başkanlık Kararnamesi uyarınca hayata geçirilen mevcut yaptırımlar kaldırılacaktır."
- TÜRKİYE İLE RUSYA ARASINDA İMZALANAN MUTABAKAT
- 1. Her iki taraf Suriye'nin siyasi birliği ve toprak bütünlüğünün muhafazasına ve Türkiye'nin milli güvenliğinin korunmasına olan bağlılıklarını teyit ederler.
- 2. Terörizmin tüm şekil ve tezahürleriyle mücadele etme ve Suriye topraklarındaki ayrılıkçı gündemleri boşa çıkarma yönündeki kararlılıklarını vurgularlar.
- 3. Bu çerçevede, Tel Abyad ve Ras Al Ayn'ı içine alan 32 km derinliğindeki mevcut Barış Pınarı Harekâtı alanındaki yerleşik statüko muhafaza edilecektir.
- 4. Her iki taraf Adana Anlaşması'nın önemini teyit eder. Rusya Federasyonu mevcut koşullarda Adana Anlaşması'nın uygulanmasını kolaylaştıracaktır.
- 5. 23 Ekim 2019, öğlen saat 12.00'den itibaren, Rus askeri polisi ve Suriye sınır muhafızları, Barış Pınarı Harekât alanının dışında kalan Türkiye-Suriye sınırının Suriye tarafına, YPG unsurları ve silahlarının Türkiye-Suriye sınırından itibaren 30 km'nin dışına çıkarılmasını temin etmek üzere girecektir. Bu işlem 150 saat içinde tamamlanacaktır. Aynı saat itibarıyla, mevcut Barış Pınarı Harekât alanı sınırlarının batısı ve doğusunda 10 km derinlikte Kamışlı şehri hariç Türk-Rus ortak devriyeleri başlayacaktır.
- 6. Münbiç ve Tel Rıfat'tan bütün YPG unsurları silahlarıyla birlikte çıkarılacaktır.
- 7. Her iki taraf terörist unsurların sızmalarının önlenmesinin temini için gerekli tedbirleri alacaktır.
- 8. Mültecilerin güvenli ve gönüllü şekilde geri dönüşlerini kolaylaştırmak maksadıyla ortak çalışma yapılacaktır.
- 9. Bu muhtıranın uygulanmasını gözetmek ve koordine etmek amacıyla müşterek bir denetim ve doğrulama mekanizması ihdas edilecektir.
- 10. Taraflar Astana Mekanizması çerçevesinde Suriye ihtilafına kalıcı bir siyasi çözüm bulunması amacıyla çalışmalarını sürdürecek ve Anayasa Komitesi'nin faaliyetlerini destekleyecektir.
Haber: Emre Akkış
