Çarşı ve mahalle bekçilerine, halka yardım, vatandaşlardan kimlik sorabilme görevi ile adli görevler verilmesi gibi düzenlemeleri de içeren Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu Teklifi TBMM İçişleri Komisyonu’nda görüşüldü. İçişleri Komisyonu Başkanı ve AK Parti Kahramanmaraş Milletvekili Celalettin Güvenç’in başkanlığında toplanan komisyon, çarşı ve mahalle bekçileri için hazırlanan yeni yasa teklifini iki gün boyunca tartıştı. Teklifle bekçilere getirilen araç durdurma ve kimlik sorma yetkilerinin yanı sıra sıvazlayarak arama yapabilme yetkisi de komisyonda büyük tartışmalara yol açtı. Muhalefet partisi CHP’nin Kahramanmaraş Milletvekili Ali Öztunç bunun suistimal edilebileceği eleştirisinde bulunurken, Habertürk’ün canlı yayınına konuk olan İçişleri Komisyonu Başkanı ve AK Parti Kahramanmaraş Milletvekili Celalettin Güvenç iddialarla ilgili önemli açıklamalarda bulundu. Elle aramak üzerinden spekülasyonlar yapıldığını belirten Güvenç, teklif maddesinin kadın milletvekillerinin duyarlılığı sebebiyle çıkarıldığını belirterek, hiçbir erkek bekçi ya da polisin kadınları arayamacağına dikkat çekti.
“MAHALLENİN SEVDİĞİ TONTON BEKÇİ AMCAYI İSTİYORUZ”
Güvenç’ten önce Habertürk canlı yayınına konuk olan CHP Kahramanmaraş Milletvekili ve İçişleri Komisyonu üyesi Ali Öztunç, “Öncelikle şunu söylemek gerekiyor Cumhuriyet Halk Partisi olarak bekçilik, mahalle bekçiliği, çarşı bekçiliğine asla karşı değiliz bunun olması gerekiyor. Osmanlı’dan beri var olan bir gelenek zaten. Geçmişte bir süre azalmış durumda 1966’da çıkan kanun var, bu kanunların güncellenmesi gerekiyor. Evet doğru ama güncelleme yapılırken AK Parti her zamanki gibi başka şeylere de yol açmaya çalışıyor. Bakın bizim burada karşı çıktığımız konu şu, biz bildiğimiz klasik, sevecen, tonton mahallenin sevdiği bekçi amcayı istiyoruz. Bunun olması gerektiğini düşünüyoruz ama maalesef AK Parti yeni bir milis gücü oluşturmaya çalışıyor. Yeni bir silahlı kolluk kuvveti oluşturmaya çalışıyor” dedi.
“BEKÇİLİK YENİ BİR KOLLUK KUVVETİ OLMUŞ”
Yeni teklifle bekçilerin yeni bir kolluk kuvveti olduğunu iddia eden Öztunç, “Bekçi nedir? Polis ve jandarmaya yardımcı olmak durumundadır. Bekçinin görevi budur ama AK Parti’nin getirdiği kanun teklifinde bekçi tamamen yeni bir kolluk kuvveti olmuş durumda. Şu ana kadar 30 bin, 21 bin kişi alınmış 8 bin de bu yıl alınacak. Silah veriliyor, polise verilen tüm yetkiler, polisteki bütün yetkiler kanunu kopya yapılmış bekçi kanununa konulmuş, bütün yetkiler bekçiye de verilmiş. Bu kadar yetki bekçiye veriliyorsa polislerin ne gereği var ya da polisleri gece bekçisi olarak görevlendirebilirsiniz. Adı bekçi olmaz ama gece mesai yaparlar. Buna karşı çıkıyoruz biz. Bazı maddeler var kesinlikle kabul edilemez” şeklinde konuştu.
“KAYGIMIZ VAR”
Bekçilerin ortaokul mezunu olabilmelerini de eleştiren Öztunç, “Mahalleler Anadolu’da eski mahalleler, İstanbul’da, İzmir’de, Ankara’da olmayabilir ama Anadolu’da mahalleler eski mahalleler, mahalle kültürü, mahallede komşuluk ilişkisi hala sürüyor. Benim seçim bölgem Kahramanmaraş’ta ve ilçelerinde var, birçok yerde var. Gruba gelen teklifle mahalleye alınacak mahalle bekçisinin o ilçede oturması şartı aranıyor. Mehmet Akif Ersoy Mahallesi’nde, Mehmet Akif Ersoy Mahallesi’nden olmayan başka bir mahalleden olan biri görev yapacak. O bildiğimiz bekçilikle alakası yok. Zorunlu eğitimi 12 yıl’a getirenler mahalle bekçisini ortaokul mezunundan alacağım diyor. 30 bin bekçi var şu anda bunun 50 bin 60 bin olmayacağını nereden biliyoruz. Geçmişte Emniyet Genel Müdürlüğünde polis teşkilatı FETÖ’cülere teslim edilmedimi? Edildi. Kendileri kabul ettiler. Sayın İçişleri Bakanı Süleyman Soylu plan bütçe komisyonunda evet, 18 bin kişiyi ihraç ettik FETÖ’den dedi. Şimdi geçmişte FETÖ’ye teslim edenler yarın başka bir tarikata bekçiliği teslim edebilirler. Bundan dolayı kaygımız var” ifadelerini kullandı.
“BİZİM TOPLUMUMUZ BUNA KARŞIDIR”
Bekçilerin elle arama yapmasına değinen Öztunç. “Bakın size bir tanesini söyleyeyim diyorki sıvazlama işlemi elin kişinin üzerinden kaldırılmadan sürekli bir şekilde gezdirilmesi suretiyle yerine getirilmesidir. Akşam saat 21.00’da iş yerinden çıktı bayan arkadaşımız iş yerine gidecek evine yakın bir yerde servisine giderken bekçi arkadaşımız durduracak, ‘makul sebepten dolayı seni arayacağım’ diyecek. Kadın bekçi de yok, erkek bekçi aramamalı. Çünkü bizim toplumumuz buna karşıdır. Peki ne olacak kanuna göre kadın polis bulunacak o saatte de kadın polis bulunamadı gece 1’de 2’de. Kanunda eksiklikler vardır yanlışlıklar vardır düzeltmeye ihtiyaç vardır. Maalesef bu bekçi kardeşlerimizi hangi sınavla başlatacaksınız. Yazılı sınav, fiziki sınav, sözlü sınav, mülakat dediğiniz müessese biz bunlara karşıyız genel kurulda bu konuyla ilgili itirazlarımızı dile getireceğiz umarım bir uzlaşı sağlanır. Bekçilik müessesesine ihtiyaç vardır ama bu şekilde değil” dedi.
“YENİ DÖNEMDE ALINAN ORTAOKULU MEZUNU BEKÇİ YOKTUR”
Öztunç’un konuşmasının ardından canlı yayına bağlanan TBMM İçişleri Komisyonu Başkanı Celalettin Güvenç, iddialara açıklık getirdi. Yeni alınan bekçilerin kesinlikle ortaokul mezunu olmadıklarını anlatan Güvenç, “Bahsedildiği gibi 2 gün süren 18 maddelik yasa ile ilgili çalışmamızı dün akşam saatlerinde tamamladık. Orada da gerek muhalefet gerek bizim partimize mensup değerli milletvekilleri göşürlerini ifade ettiler. Şimdi bakın bekçi müessesesi bahsedildiği gibi köklü bir geçmişe sahip, uzun yıllar ülkemizde hizmet vermiş ancak değişen ve gelişen şeyler var içerisinde. 1995’ten sonra biraz ihmal edilmiş ama şehirlerimizdeki yoğunluğun artması, metropollerin gelişmesi gibi nedenlerle bakanlığımız 2015, 2016, 2017 yılında bekçi alımı yaparak bu müesseseden istifade etmeye çalışmış. Yapılan bu demeden sonra rakamları vererek söylüyorum göreve alınan 21 bin 318 bekçi ki bu eğitim konusuna da buradan cevap vermek istiyorum yeni dönemde alınan ortaokulu mezunu bekçi yoktur. Mevcut olan 21 bin 318 bekçiden sadece bin 119’u ortaokul mezunudur, o da önceki dönemden kalandır. Lise mezunu olunması şartlarda olması komisyonda ifade edildi ama şartlarda 657 sayılı kanundaki devlet memurluğuna giriş için gerekli şartlar olduğu gibi alındı ama bakanlıklar kendi istihdamındaki yeterlilik şartlarını bu gereklilik şartlarının üzerine ekliyorlar. 21 bin bekçi var şu anda bir çoğunluğu 2016’dan sonra alındı. Bir tane ortaokul mezunu yoktur. Türkiye de bundan sonra kamu da güvenlik görevlisi olmak bile biliyorsunuz lise mezunu olmadan pek mümkün gözükmüyor. Bu eleştiri tamamıyla 657’deki o hükmün genel hükmün ifadesi üzerine bina ediliyor. Dayanağı yoktur, uygulaması yoktur belirtmek isterim” şeklinde konuştu.
“3 BİN 643 HIRSIZLIK OLAYINA MÜDAHALE ETMİŞLER”
Halkın geceleri huzur içinde geçirmesi noktasında bekçilerin önemli bir görevi ifa ettiklerini vurgulayan Güvenç, “Neden bekçilik tekrar ihya edildi? Sonuçları nedir halkımızla paylaşıyorum 3 bin 643 hırsızlık olayına bekçiler müdahalele etmiştir. Halkımıza huzur içerisinde gece geçirmesi için görev yaptıkları mahalle ve caddelerde toplam 3 bin 643 hırsızlık olayına müdahale etmişler, bin 32 kayıp çocuk bulunmuş 1 yılda bekçiler tarafından. Diğer taraftan 18 yaşından büyük 3 bin 154 kayıp insan bulunmuş. Ortaokul mezunu alınmadı, alınmayacaktır. Uygulamada gerekli sonuçlar alınmıştır, gece halkızımın güvenliğinin daha sağlıklı olmasına katkı sağlamışlardır. Eğitim konusuna gelince. Bakın devlette eğitim bitmez 41 günlük eğitimle lise ve üniversite mezunları alana gönderilmekte ama sürekli Türkiye Cumhuriyeti’nde kamu kurumlarında yenileme eğitimi mevzuata uyum eğitimi ve diğer eğitimler verilmektedir ve verilmeyede devam edilmektedir” ifadelerini kullandı.
“HİÇBİR BEKÇİNİN VE POLİSİN KEYFİ MUAMELE YAPMA ŞANSI YOKTUR”
Bekçilerin, polis ve jandarma ekiplerine yardımcı kolluk birimi olduğunu kaydeden Güvenç, sözlerinin devamında şu ifadeleri kullandı, “Peki polis ve bekçi arasındaki fark ne? Çok açık bir şekilde kanun maddesi yazmışız, çarşı ve mahalle bekçisi görev yaptıkları bölgelerde polis ve jandarma ekiplerine yardımcı kolluk birimleri demişiz. Efendim sabaha kadar bekletirlerse? Bekletemezler, bakın 7. maddede bunu yazmışız arkadaşlarımız bunu hatırlatıyor süreklilik arz edilecek, fiili durum ve keyfilik oluşturacak şekilde çarşı mahalle bekçisi kimseye durdurma işlemi yapamaz. Sabaha kadar ben hanımları arayamadım bekletirim diyemez. Çünkü maddede açıkça diyor ki bekçi çözemediği bir konuda durdurduğu insanla ilgili şüpheli bir durum olursa durumdan derhal üst birimleri genel kolluk kuvvetlerini haberdar eder. Türkiye bir hukuk devleti. Bugün gelinen noktada hiçbir kamu görevlisinin hiçbir bekçinin ve polisin bakın açık ifade ediyorum mevcut hukuk kurallarına karşı halkımıza keyfi muamele yapma şansı yoktur. Komisyonda da ifade ettim benim vatandaşım eski vadandaş değil hemen avukata gider talep eder kamu görevlisi yaptığı iş ve işlemlerin hukuka uygun olduğunu ispat etmek zorundadır biz bunun uygulaması yapıyoruz. Niyet okuyarak bir takım faraziyelerle kanun eleştirilmez. Efendim siz FETÖ’cüleri doldurdunuz, yine doldurulacak buna açıklıkla ifade ediyorum; 15 Temmuz 2016 darbe girişimi Türkiye Cumhuriyeti tarihinde milattır, bu tarihten sonra Türkiye Cumhuriyeti kadrolarında tek taraflı yapıların devlet yönetimine hakim olma şansı kalmamıştır. Çünkü toplum buna müsaade etmez. Toplumsal bilinç buna müsaade etmez ama niyet okunarakta toplumun ihtiyacı olan, insanlarımızın ihtiyacı olan bir takım kurumları müesseseleri kurmayacak mıyız, kanunları çıkartmayacak mıyız.”
“HİÇBİR BEKÇİ, HİÇBİR ERKEK POLİS, KADIN ARAYAMAZ”
Sıvazlama eleştirilerini de yanıtlayan Güvenç, “Sıvazlama deniyor, elle aramak üzerinden spekülasyonlar yapılıyor. Teklifi yapan arkadaşlar bunu çok açık bir şekilde ifade ettiler. Bu tabir emniyet hizmetleri kanunun ek 4’üncü maddesinde aynen ifade ediliyor. Buna rağmen biz özellikle kadın vekillerimizin duyarlılığıyla bu maddeyi çıkarttık. Yine erkek kadını aramak isterse ne olacak? Arayamaz. Türkiye Cumhuriyeti’nde hiçbir bekçi, hiçbir erkek polis kadın arayamaz. Bu konuda yönetmelik var, herkes hemcinsini arayabilir, uygulama olarakta bunun örneği yoktur. Toplumda bunu kabul etmez. Hamdolsun toplumsal seviye de buna izin vermez. Tamamıyla teoriler üzerine bir takım eleştiriler bina edilmeye çalışılıyor. Bu kanunla yeni bir kanunlaşma amaçlanıyor iddiası tamamıyla yersiz, neden çünkü kadrolar kanunla ihdas edilir. Türkiye Cumhuriyeti’nde 30 bin çarşı mahalle bekçisi kadrosu var. Bunun 21 bin 183 kadrosu şu an itibariyle dolu, 8 bin tanesi sınavdan geçmiş yakın zamanda çarşı ve mahalle bekçisi kadrolarına yeni alım alınması söz konusu değil. İstihdam kapısı görülerek buralara adam alıncak iddiası mümkün değil. Kanun müsait değil, kadrolar müsait değil. Sınav konusuna gelince bakın bütün sınavlar bitmiş durumda, fiziki sınavın zorunlu olduğunu herkes biliyor bunda hemfikiriz onun dışında da mülakata itirazları şu mülakatta objektif kriterlere uyulsun. Mahkemelerin dediğinde bununda denetimini hep beraber toplum olarak bağımsız yargı tarafından denetlemeler yapılıyor ve yapılmalıdır” şeklinde konuştu.
(Haber: Ahmet Güneçıkan)
