Meyve-sebzedeki ürün kaybını en aza indirmek, gıda enflasyonunu önlemek ve halleri daha sistematik bir hale getirerek üretimi arttırmak için harekete geçen Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, yeni sistem için çalışmalarını sürdürüyor. Geçtiğimiz aylarda konuyla ilgili açıklama yapan Bakan Bülent Tüfenkci, gıda enflasyonu için yeni uygulanacak sistemi anlatmış, tarla-market reyonu ve pazar arasında yaşanan 5-6 katı geçen fiyat farkının önüne geçmek için ürünlerin tutulacağı soğuk hava depolarından başlayarak yeni bir sistemin kurulduğunu ve sebze hallerinde Fransız modeline geçileceğini ifade etmişti. Bunun üzerine gazetemize değerlendirmelerde bulunan Kabzımallar ve Komisyoncular Odası Başkanı Halit Orhan, yeni düzenlemenin mevcut sistemin sorunlarını çözeceğini söyledi. Avrupa’daki hallerle Türkiye’de ki halleri birbirine kıyaslayan Orhan, Avrupa’da çok daha yerli yerine oturmuş bir sistemin olduğunu ve yakın zamanda da Türkiye’ye de gelecek olan sistemle donanımlı bir halin olacağını kaydetti.
“TOPLU BİR MERKEZ OLUŞTURULMASI DÜŞÜNÜLÜYOR”
Orhan, sözlerinin devamında şu ifadelere yer verdi: “Gümrük ve Ticaret Bakanımız Bülent Tüfenkci’nin açıklamış olduğu Avrupa’da özellikle Fransız modeli olarak geçen hal sistemini Türkiye’de ki tesislerden farklı, soğuk hava deposu, taşıma ve muhafaza zinciri oluşturulmuş, paketleme standartları oluşturulmuş, ürünlerin halka arz edildiği yerler olarak görüyoruz. Türkiye’de ise malların toplanıp bir şekilde üreticiden belli bir standartı olmayan paketleme şeklinde hale ulaştırılmış, dayanma gücü uzun olmayan ürünler satışa sunulmaktadır. Bu ürünlerin dayanma gücü bulunmadığından dolayı da belli bir soğuk zincir oluşmadığında satış ömrü kısalıyor. Bunun önüne geçilmesi için bakanlık bir dizi çalışmalar yapıyor. İlk çalışma 5957 sayılı kanundur ve bunun sonucunda çıkan hal yönetmelikleri geçiş sürecini hızlandırmıştır. Bu hızlandırmayla özellikle künyeleme alışkanlığının mutlaka kazandırılması, ürün tarladan toplandıktan sonra belli bir soğuk havada saklanması veya bir soğuk zincir ile kaliteli bir şekilde paketlenerek satış noktalarına ulaştırılması özel bir yönetmelik veya tebliğlerle düzenleme çalışmaları devam etmektedir. Bakanlığın bu çalışmalar sonrasında mevcut hallerin daha modernize edilmesi, soğuk odaların bulunması veya belli bir soğuk zincirin muhafazası için hallerin yapısal değişikliklerinin olması gerektiğini, Türkiye’de bu standartlara uymayan belli hallerin yaşamayacağını veya bunların tekrar yenileme şekliyle çalışabilir hale getirilmesi hedeflenmektedir. Tabii bu da yapılırken bir bölgede birden fazla hal yerine toplu bir merkez oluşturulması düşünülüyor. Bunun için et, süt, yumurta, meyve, sebze, gıda, kuru gıda hepsinin yer aldığı bir alan veya belli bir bölge hedefleniyor. Bu Avrupa’da böyle yapılmaktadır.”
BÖLGESEL BAZDA HALLER
Bölgesel bazda hallerin yapılacağını ifade eden Orhan, “Tabii her şehre böyle geniş kapsamlı bir halin yapılması mümkün değil. Bu nedenle bölgesel bazda hallerin yapılacağını düşünüyorum. Özellikle üretimin, ihracatın fazla olduğu yerlerde bu hallerin yapılacağını düşünüyorum. En büyük hassasiyet üretilen malın şu anda Tarım Bakanlığı ve yeni oluşmuş Hal Kayıt Sistemi’ne bir entegrasyon Maliye Bakanlığı’nın da içinde bulunduğu bir sistemsel izleme amaçlanmaktadır. Bu gerçekleştiği zaman Türkiye’de ne kadar ürün hangi bölgede ne kadar üretilmiş, ne kadar toplanmış, ne kadarı depoya kaldırılmış, ne kadarı piyasaya sunulmak üzere arz edilmiş bunların hepsini sistemde göreceğiz. Şu anda Avrupa bunu görüyor” şeklinde konuştu.
“BAKANLIKCA İLİMİZE GÖNDERİLEN HAL RUSUMUMUNUN ARTTIRILMASI İÇİN ÇALIŞMALAR YAPILMAKTADIR”
Orhan, “Kabzımallar ve Komisyoncular Odası olarak üyelerimizle birlikte yaptığımız ticareti düzenleyen 5957 Sayılı Hal Kanunu ve yönetmelikler: Büyükşehir sınırları içinde vatandaşımıza meyve ve sebzeleri Tarım Bakanlığınca gerekli kontrolleri yapılmış ilaç kalıntısı bulunmayan sağlıklı, hijyenik ortamda yetiştirilip taşınan ve uygun ortamlarda vatandaşa satışa sunulması amaçlanmaktadır. İlimizdeki mevcut hallerin standartlarının yükseltilmesi, semt pazarlarının çoğaltılması, hal dışından kente kaçak mal getirilip satışa sunulmasının engellenmesi, bazı bölgelerden gelen seyyar esnafların ilimiz dâhilinde marketlere, araç üzerinde ve pazarlarda ticaret bakanlığının mevcut hal kayıt sistemine bildirilmeden denetimden kaçırılmış malların satışa sunulmasının engellenmesi, ilimiz dâhilinde üretilen Kahramanmaraş’ımızın meşhur (üzüm elma, biber vs) ürünlerinin il dışına çıkışlarında kanun gereği başka illerde üretilmiş gibi gösterilmesinin engellenerek ilimize bakanlıkça gönderilen hal rusumunun arttırılması için çalışmalar yapılmaktadır” ifadelerini kullandı.
“HAL KAYIT SİSTEMİNE BİLDİRİLMESİ GEREKMEKTEDİR”
“Hal kanunun yerli üreticinin ürettiği ürünlerin oranının belirli kısmını bizzat kendileri vatandaşa satmaları serbest bırakılmıştır” diyen Orhan, son olarak sözlerine şunları ekledi: “Kabzımal, komisyoncular, pazarcı, market aracığı ile satışa sunulacak olan meyve sebze bildirime tabi olup vatandaşımızın sağlık güvenliği için üreticisinin, üretim yerinin, toplanma, sevk edilme ve satışla ilgili bilgileri hal kayıt sistemine bildirilmesi gerekmektedir. Sisteme bildirim sonrası oluşan künyelerin sorulduğunda ibraz edilmesi market ve satış yerlerinde ürünle ilgili barkot ve karekodlu etiketler bulundurulması gerekli olup alıcıların aldıkları ürünle ilgili bilgilere sistemden ulaşması sağlanmış olacaktır.”
Haber: Emre AKKIŞ
