Kültürümüzün önemli bir parçası olan sandıklar artık eskisi kadar ilgi görmüyor. Sandık ustası olan Mehmet Hanifi Tanış, sandıkların vatandaşlar tarafından yeterince ilgi görmediğini söyledi.
Kahramanmaraş’ta 20 yıldır sandıkçı esnafı olan Mehmet Hanifi Tanış, sandık imalatı ve piyasası ile ilgili Manşet Gazetesi haber ekibine değerlendirmelerde bulundu. Tanış, “İlk sandık işine başladığımız zamanlarda bu kadar kaliteli ürünler yoktu. Ama alan çoktu. Şu an ise ürünler kaliteli fakat alan azalmış durumda” dedi.
‘ARTIK AKSESAUR OLARAK KULLANILIYOR’
Modernleşmiş çağda evlerin hepsinde dolap olduğunu ve bu yüzden birçok insanın sandıkları aksesuar olarak kullandıklarını dile getiren Tanış, şunları kaydetti: “Günümüzde bu sandıklar artık motif olarak kullanılıyor. Çünkü yeni yapılan evlerde çeşit çeşit dolaplar var. Aksesuar olarak kullanılıyor. Fakat bazen kültürüne bağlı olan aileler kızlarına mutlaka sandık alıyorlar. Ama önceki kadar değil. Yalnız önceden sandık olayı şimdiki gibi değildi. Motifler bu kadar yoğun, sık ve derin değildi. Daha yüzeysel motifler vardı. Eskiden makinalaşma olayı çok yoktu. Şimdi ise derinlik olayını makine sağlıyor, diğer tarafları elde yapılıyor. Sandıklara Kahramanmaraş içinden ziyade dışından daha çok talep var. Batı tarafı orta ve küçük boy sandıkları evlerde aksesuar olarak kullanıyorlar.”
‘HER GENÇ KIZIN ÇEYİZ SANDIĞI OLMALIDIR’
Sandık imalatının zahmetli ama zevkli bir iş olduğunu söyleyen Tanış, sandıkların yapılış sürecini anlattı. Tanış, “Sandık çok zahmetli bir iş. 3 çeşit ağaçtan yapılıyor. Kavak, çam ve en iyisi olan ceviz ağacından yapılandır. Yapılırken ağaçların çok kuru olması gerekiyor. Eğer kuru olmazsa ürün yapıldıktan sonra 6 veya 1 yıl içerisinde evde durduğunda kuruyor ve çatlamalar meydana geliyor. Ağacın kuru olması en önemlisi. Tahtalar halinde getirilip, tutkallar ile birbirine yapıştırılıyor. Yapıştırıldıktan sonra ölçüye göre yatar adlı alet ile kesiliyor. Üzerine motifler çizilerek freze aleti ile kaba şekle getiriliyor. Oyma kalemleri ile de son şekli veriliyor. Belli bir şekle getirdikten sonra oymacı ustamız güzelce şekillendiriyor. Bunlar yapıldıktan sonra ise işlenmiş parçalar birleştirme aşamasına geliyor. Sonrasında boyaya geçiliyor ve dolgu vernik yapılıyor. Zımpara yapılıyor, rengi atılıyor, en sonra ise son kat verniği atılıyor. Sandık çeşitleri olarak mücevher kutusu, camekân, çeyiz sandığı, baston, saat bunun yanı sıra sehpa gibi çeşitli sandıklar yapıyoruz. Günümüzde büro malzemeleri fabrikasyonlaşmış çok daha seri ve uygun fiyatlara çıktığı için insanlar daha çok onlara yöneliyor. Ama Kahramanmaraş’ımızın kültüründe bir genç kızın çeyiz sandığı mutlaka olmak zorundadır” şeklinde konuştu.
‘CEVİZ SANDIĞININ ASALETİ BİTMİŞ OLACAK’
Sandık işinin yeteri kadar önemsenmediğini söyleyen Tanış, devletin el sanatlara hiçbir katkısının olmadığının altını çizdi. Sandık işini yapan insanların kıt kanaat geçindiklerini dile getiren Tanış, şunları kaydetti: “Devletin el sanatlara katkısı hiç yok. Bu işi yapan insanlar çok fakir insanlar. Yapım aşamasında ki atölye sahipleri bu kişilerin tek gelir kaynakları bizden aldıkları 300-400 TL’dir. Biz burada zorluk çekiyoruz. Bu bir el sanatı devlet KDV yüzde 18 koyuyor. Diğer tekstil ürünlerinde yüzde 8. Bu el işinin yüzde 18 olması bizim satışımızı düşürüyor. Bunu üreten üreticilere çok yazık oluyor. Bu mesleğin gerisi gelmiyor. Bir süre sonra bu meslek bitecek. Ben bu işe başladığımda her taraf özellikle Kahramanmaraş’ın Tekke Mahallesinde her evin altında bir atölyeydi. Şimdi orada bir ya da 2 tane atölye var. Çoğu sanayiye taşındı. Eskiden orada üretimlere devam ediyorlardı. Onlarda artık tek tek bırakıyorlar. İyi sandık üreten atölye sayısı şuanda 2 tane. Eğer onları da bırakırlarsa Kahramanmaraş’ın bu güzel el sanatları bitmiş olacak. Geriye makine oyması kavak sandık ve çam sandık kalacak. Ceviz sandığının asaleti bitmiş olacak.”
HABER: MELİHA ŞEYDA AKÇAKALE
