28 Ekim 1923…Çankaya Köşkü… Gazi Mustafa Kemal, milletvekilleri ve yakın silah arkadaşları yemekteler…
Akşam yemeğinde Latife Hanım’da var.
Latife Hanım, son derece heyecanlıydı. İçi içine sığmıyordu. Çünkü o akşam yemeğinin gündemini biliyordu. Gazi, niyetlerini önce eşine heyecan ve içtenlikle anlatmıştı. Latife Hanım bu sebeple birkaç kez mutfağa inmiş, yemeklerin o akşam yaşanacak olayların şanına yaraşır olmasına özen göstermişti.
Sofrada ise farklı atmosferler yaşanıyordu.
Başbakan Fethi Okyar’ın istifası…
Anayasanın bazı maddeleri üzerinde değişiklikler…
Ve en önemlisi, yeni başkanın kim olacağı...
Yeni başkan adayı İsmet Paşa ‘da bu çalışmaya davet edilmişti.
İşte tam o anda, Mustafa Kemal tam o anda hafifçe tabağına vurdu: "Beyler!" dedi. O da heyecanlıydı, kaşları çatılmış, ama gözlerinde güleç bir ifade ile arkadaşlarına bakıyordu.
Yemek salonu bir an sessizleşti… Gazi, silah arkadaşlarının gözlerinin içine baka baka şok haberi açıkladı: "Efendiler, yarın Cumhuriyet'i ilân edeceğiz!"
Çıt çıkmıyordu… Sofradakiler yıldırım çarpmış gibi kalakalmıştı. Neden sonra, alkışlamak birilerinin aklına geldi.
Salon alkış sesleriyle çınlamaya başladı.
Gazi Mustafa Kemal bir süre bekledikten sonra açıklamasını sürdürdü: "Türkiye Devleti'nin hükümet şekli Cumhuriyet'tir. Bunu Anayasa'mıza yarınki Meclis toplantısında koyduracağız. Hazırlıklarımızı bir kez daha gözden geçirmemiz lazım."
Gazi Mustafa Kemal o gece, İsmet Paşa ile 1921 Anayasası'nın bazı maddelerini değiştiren kanun tasarısını da hazırladı.
29 Ekim 1923… Mecliste oturuma katılan 158 üyenin tamamının oyuyla görüşülen tasarı kabul edildi. Saatler 20.30’u gösteriyordu.
Cumhuriyetin ilanı "Yaşasın Cumhuriyet" sesleri ve alkışlarla karşılandı.
Bundan sonra cumhurbaşkanlığı seçimine geçildi.
Yapılan gizli oylamada 158 milletvekilinin tamamının oyunu alan Mustafa Kemal, TBMM tarafından yeni Türk devletinin ilk cumhurbaşkanı seçildi.
Bunun üzerine kürsüye gelen Mustafa Kemal, konuşmasını "Türkiye Cumhuriyeti mesut, başarılı ve muzaffer olacaktır." sözüyle tamamladı.
Böylece devletin adı ve rejimiyle ilgili tartışmalara son verildi. Buna göre; Cumhurbaşkanı başbakanı atayacak, başbakan da bakanlarını seçip cumhurbaşkanının onayına sunacaktı. Bu uygulamayla, Meclis Hükümeti Sistemi yerine parlamenter rejime geçilmiş oldu.
İlk hükümeti kurmakla İsmet İnönü görevlendirilirken, Fethi Okyar da TBMM Başkanlığı'na seçildi.
Cumhuriyet’in ilanından bugüne 97 yıl geçti. 29 Ekim 1925 yılından bu yana da ''Milli Bayram'' olarak kutluyoruz.
Ve Cumhuriyetimiz 97 yaşında... Onurunu, gururunu ve mutluluğunu milletçe yaşıyoruz. Bizlere bu eşsiz mirası bırakan Gazi Mustafa Kemal ve silah arkadaşları başta olmak üzere, bu uğurda canlarını hiçe sayan şehit ve gazilerimizi rahmet, minnet ve saygıyla anıyoruz.
